815
علم و حکمت در قرآن و حدیث (ویراست دوم)

ط - خدمت به وى‏

۱۸۵۳. امام على عليه السلام : هرگاه دانشمندى را ديدى ، به خدمتش درآى .

۱۸۵۴. عيسى عليه السلام : سزاوارترينِ مردم به خدمت ، دانشمند است .

ى - ستيزه نكردن با وى‏

۱۸۵۵. امام صادق عليه السلام : سفارش ورقة بن نوفل به خديجه دختر خُوَيلِد ، هنگام وارد شدن بر او اين بود : اى دختر برادرم! نه با نادان و نه با دانا مستيز كه هرگاه با نادانْ ستيزه كردى ، آزارت مى‏دهد و هرگاه با دانشمندْ ستيزه كردى ، دانشش را از تو باز مى‏دارد ، و تنها كسى از دانشمندان بهره مى‏گيرد كه از ايشان فرمان مى‏برد .

۱۸۵۶. امام كاظم عليه السلام - در سفارش به هشام بن حكم - : دانشمند را براى دانشش بزرگ بشمار و درگيرى با وى را وا گذار .

۱۸۵۷. امام رضا عليه السلام : با دانشمندان مستيز ، كه تو را مى‏رانند و با كم‏خردان مستيز ، كه بر تو نادانى [و گستاخى‏] مى‏كنند .

۱۸۵۸. لقمان عليه السلام : با دانشمندان مجادله مكن كه بر آنان ، سبُك آيى و تو را برانند ، و با كم‏خردان نيز مجادله مكن كه بر تو نادانى [و گستاخى‏] كنند و ناسزايت مى‏گويند ؛ ولى در برابر آن كه در دانش برتر از توست ، شكيبايى پيشه كن و نيز با آن كه فروتر از توست . چرا كه تنها آن كس به شمار دانشمندان در مى‏آيد كه در برابر آنها شكيبايى ورزد و با آنان همراهى كند و با نرمى از دانششان برگيرد .

ك - گوناگون

۱۸۵۹. امام على عليه السلام : از حقوق دانشمند ، آن است كه او را سؤالْ‏پيچ نكنى و در پاسخگويى بر وى پيشى نگيرى و اگر روى گردانْد ، به او اصرار نكنى و اگر خسته شد ، جامه‏اش را نچسبى و با دست به او اشاره نكنى و به او چشمك نزنى و در مجلس وى ، درِ گوشى سخن نگويى و نهانِ او را نجويى و نگويى : «فلانى ، خلاف گفته تو را گفت» و رازش را فاش نكنى و نزد وى ، از كسى غيبت نكنى و او را در حضور و غياب ، حفظ كنى و بر همه حاضران ، سلام كنى و به وى تحيّتِ ويژه بگويى و جلوى او بنشينى و اگر نيازى دارد ، براى برآوردن حاجتش و خدمت به او بر ديگران پيشى بگيرى و از درازى همراهى‏اش دل‏تنگ نشوى ؛ چرا كه او مثل درخت خرماست . بايد انتظار بكشى تا كى بهره‏اش را بر تو فرو ريزد !


علم و حکمت در قرآن و حدیث (ویراست دوم)
814

ط - خِدمَتُهُ‏

۱۸۵۳. الإمام عليّ عليه السلام : إذا رَأَيتَ عالِماً فَكُن لَهُ خادِماً.۱

۱۸۵۴. عيسى عليه السلام : إنَّ أحَقَّ النّاسِ بِالخِدمَةِ العالِمُ.۲

ي - تَركُ مُماراتِهِ‏

۱۸۵۵. الإمام الصادق عليه السلام : وَصِيَّةُ وَرَقَةَ بنِ نَوفَلٍ لِخَديجَةَ بِنتِ خُوَيلِدٍ عليها السلام إذا دَخَلَ عَلَيها يَقولُ لَها : يا بِنتَ أخي لاُماري جاهِلًا ولا عالِماً ، فَإِنَّكِ مَتى‏ مارَيتِ جاهِلًا آذاكِ ، ومَتى‏ مارَيتِ عالِماً مَنَعَكِ عِلمَهُ ، وإنَّما يَسعَدُ بِالعُلَماءِ مَن أطاعَهُم.۳

۱۸۵۶. الإمام الكاظم عليه السلام - مِن وَصِيَّتِهِ لِهِشامِ بنِ الحَكَمِ - : عَظِّمِ‏العالِمَ لِعِلمِهِ، ودَع مُنازَعَتَهُ.۴

۱۸۵۷. الإمام الرضا عليه السلام : لا تُمارِيَنَّ العُلَماءَ فَيَرفِضوكَ ، ولا تُمارِيَنَّ السُّفَهاءَ فَيَجهَلوا عَلَيكَ.۵

۱۸۵۸. لقمان عليه السلام : لا تُجادِلِ العُلَماءَ فَتَهونَ عَلَيهِم ويَرفِضوكَ ، ولا تُجادِلِ السُّفَهاءَ فَيَجهَلوا عَلَيكَ ويَشتِموكَ ، ولكِنِ اصبِر نَفسَكَ لِمَن هُوَ فَوقَكَ فِي العِلمِ ولِمَن هُوَ دونَكَ ، فَإِنَّما يَلحَقُ بِالعُلَماءِ مَن صَبَرَ لَهُم ولَزِمَهُم وَاقتَبَسَ مِن عِلمِهِم في رِفقٍ.۶

ك - النَّوادِر

۱۸۵۹. الإمام عليّ عليه السلام : إنَّ مِن حَقِّ العالِمِ أن لا تُكثِرَ السُّؤالَ عَلَيهِ ، ولا تَسبِقَهُ فِي الجَوابِ ، ولا تُلِحَّ عَلَيهِ إذا أعرَضَ ، ولا تَأخُذَ بِثَوبِهِ إذا كَسِلَ ، ولا تُشيرَ إلَيهِ بِيَدِكَ ، ولا تَغمِزَهُ بِعَينِكَ ، ولا تُسارَّهُ في مَجلِسِهِ ، ولا تَطلُبَ عَوراتِهِ ، وأن لا تَقولَ : قالَ فُلانٌ خِلافَ قَولِكَ ، ولا تُفشِيَ لَهُ سِرًّا ، ولا تَغتابَ عِندَهُ أحَداً ، وأن تَحفَظَ لَهُ شاهِداً وغائِباً ، وأن تَعُمَّ القَومَ بِالسَّلامِ وتَخُصَّهُ بِالتَّحِيَّةِ ، وتَجلِسَ بَينَ يَدَيهِ ، وإن كانَت لَهُ حاجَةٌ سَبَقتَ القَومَ إلى‏ خِدمَتِهِ ، ولا تَمِلَّ مِن طولِ صُحبَتِهِ ، فَإِنَّما هُوَ مِثلُ النَّخلَةِ فَانتَظِر مَتى‏ تَسقُطُ عَلَيكَ مِنها مَنفَعَةٌ.۷

1.غرر الحكم : ح ۴۰۴۴ ، عيون الحكم والمواعظ : ص ۱۳۴ ح ۳۰۳۰ .

2.الكافي : ج ۱ ص ۳۷ ح ۶ ، منية المريد : ص ۱۸۳ كلاهما عن محمّد بن سنان مرفوعاً ، بحارالأنوار : ج ۱۴ ص ۲۷۸ ح ۸ .

3.الأمالي للطوسي : ص ۳۰۲ ح ۵۹۸ عن أبي قتادة ، بحارالأنوار : ج ۲ ص ۱۳۰ ح ۱۶ .

4.تحف العقول : ص ۳۹۴ ، بحارالأنوار : ج ۷۸ ص ۳۰۹ ح ۱ .

5.الاختصاص : ص ۲۴۵ ، بحارالأنوار : ج ۲ ص ۱۳۷ ح ۴۵ .

6.جامع بيان العلم وفضله : ج ۱ ص ۱۰۷ عن زيد بن أسلم .

7.الخصال : ص ۵۰۴ ح ۱ عن عبداللَّه بن الحسن بن الحسن بن عليّ عن أبيه عن جدّه نحوه وراجع: الكافي: ج ۱ ص ۳۷ ح ۱ والإرشاد: ج ۱ ص ۲۳۰ وعدّة الداعي: ص ۷۱ والمحاسن : ج ۱ ص ۳۶۴ ح ۷۸۵ ومستطرفات السرائر: ص ۱۵۸ ح ۲۸ وشرح نهج البلاغة لابن أبي الحديد: ج ۲۰ ص ۲۶۹ ح ۱۱۸ .

  • نام منبع :
    علم و حکمت در قرآن و حدیث (ویراست دوم)
    سایر پدیدآورندگان :
    محمّد محمّدی ری شهری، با همکاری: رضا برنجکار، ترجمه: عبدالهادی مسعودی
    تعداد جلد :
    2
    ناشر :
    انتشارات دارالحدیث
    محل نشر :
    قم
    تاریخ انتشار :
    1390
    نوبت چاپ :
    اول
تعداد بازدید : 17929
صفحه از 973
پرینت  ارسال به