803
علم و حکمت در قرآن و حدیث (ویراست دوم)

ب - كوچك نشمردن دانشمند

۱۸۱۲. پيامبر خدا صلى اللّه عليه و آله : كسى كه دانشمند را حقير شمُرَد ، مرا حقير شمرده است و هركس مرا حقير بشمُرَد ، كافر است .

۱۸۱۳. امام على عليه السلام : جز نابخرد نادان ، دانش و دانشوران را سَبُك نمى‏شمُرَد .

۱۸۱۴. امام على عليه السلام : هرگز بنده‏اى را كه خداوند به او دانش عطا فرموده ، كوچك مشمار؛ چون خداوند متعال ، وى را هنگام اعطاى دانش ، كوچك نشمرده است .

۱۸۱۵. امام على عليه السلام : زنهار كه دانشمندان را سَبُك بشمرى ؛ چرا كه اين كار ، تو را خوار مى‏كند و مايه بدگمانى و وهم و خيال درباره تو مى‏شود .

۱۸۱۶. امام على عليه السلام : هرگز دانشمند را خوار مشمار؛ هرچند كه كوچك بنمايد . و نابخرد را بزرگ مدان؛ هرچند بزرگ بنمايد .

۱۸۱۷. امام زين العابدين عليه السلام : خداوند - تبارك و تعالى - به دانيال وحى كرد كه : «منفورترينِ بندگانم نزد من ، نادانى است كه حقّ اهل دانش را سَبُك مى‏شمارد و از اقتدا به آنان ، سر باز مى‏زند» .

۱۸۱۸. امام صادق عليه السلام : خردمند ، كسى را سبُك نمى‏شمرد و سزاوارترين كسان به كوچك شمرده نشدن ، سه گروه‏اند : دانشمندان ، سلطان و برادران؛ چون كسى كه دانشمندان را كوچك بشمارد ، دينش را تباه كرده است .

ج - فروتنى در برابر وى‏

۱۸۱۹. پيامبر خدا صلى اللّه عليه و آله : در برابر دانشمند ، فروتنى كنيد و او را ارج بنهيد ؛ چرا كه فرشتگان ، دانشمند را بر مى‏كشند و بال‏هاى خود را پايين مى‏آورند (فروتنى مى‏كنند) و برايش آمرزش مى‏طلبند .

ر . ك : ۶۱۹ (فروتنى براى شاگرد)
و ص ۴۷۵ (فروتنى در برابر آموزگار) .


علم و حکمت در قرآن و حدیث (ویراست دوم)
802

ب - عَدَمُ الاِستِخفافِ بِهِ‏

۱۸۱۲. رسول اللَّه صلى اللّه عليه و آله : مَنِ احتَقَرَ صاحِبَ العِلمِ فَقَدِ احتَقَرَني ، ومَنِ احتَقَرَني فَهُوَ كافِرٌ.۱

۱۸۱۳. الإمام عليّ عليه السلام : لا يَستَخِفُّ بِالعِلمِ وأهلِهِ إلّا أحمَقُ جاهِلٌ.۲

۱۸۱۴. عنه عليه السلام : لا تُحَقِّرَنَّ عَبداً آتاهُ اللَّهُ عِلماً ، فَإِنَّ اللَّهَ تَعالى‏ لَم يُحَقِّرهُ حينَ آتاهُ إيّاهُ.۳

۱۸۱۵. عنه عليه السلام : إيّاكَ أن تَستَخِفَّ بِالعُلَماءِ ، فَإِنَّ ذلِكَ يُزري بِكَ ويُسي‏ءُ الظَنَّ بِكَ وَالمَخيلَةَ فيكَ.۴

۱۸۱۶. عنه عليه السلام : لا تَزدَرِيَنَّ العالِمَ وإن كانَ حَقيراً ، لا تُعَظِّمَنَّ الأَحمَقَ وإن كانَ كَبيراً.۵

۱۸۱۷. الإمام زين العابدين عليه السلام : إنَّ اللَّهَ تَبارَكَ وتَعالى‏ أوحى‏ إلى‏ دانِيالَ : إنَّ أمقَتَ عَبيدي إلَيَّ الجاهِلُ المُستَخِفُِّحَقِّ أهلِ العِلمِ ، التّارِكُ لِلاِقتِداءِ بِهِم.۶

۱۸۱۸. الإمام الصادق عليه السلام : العاقِلُ لا يَستَخِفُّ بِأَحَدٍ ، وأحَقُّ مَن لا يُستَخَفُّ بِهِ ثَلاثَةٌ: العُلَماءُ وَالسُّلطانُ وَالإِخوانُ، لِأَنَّهُ مَنِ استَخَفَّ بِالعُلَماءِ أفسَدَ دينَهُ.۷

ج - التَّواضُعُ لَهُ‏

۱۸۱۹. رسول اللَّه صلى اللّه عليه و آله : تَواضَعوا لِلعالِمِ وَارفَعوهُ ، فَإِنَّ المَلائِكَةَ تَرفَعُ العالِمَ وتَخفِضُ أجنِحَتَها وتَستَغفِرُ لَهُ.۸

راجع : ۶۱۸ (التواضع للمتعلّم) ، و ص ۴۷۴ (التواضع للمعلّم) .

1.إرشاد القلوب : ص ۱۶۵ .

2.غرر الحكم : ح ۱۰۸۰۷ ، عيون الحكم والمواعظ : ص ۵۴۱ ح ۱۰۰۳۰ .

3.كنز الفوائد: ج ۱ ص ۳۱۹ ، بحارالأنوار : ج ۲ ص ۴۴ ح ۱۸ .

4.غرر الحكم : ح ۲۷۳۲ ، عيون الحكم والمواعظ : ص ۱۰۰ ح ۲۲۹۸ .

5.غرر الحكم : ح ۱۰۲۸۰ و ۱۰۲۸۱ ، عيون الحكم والمواعظ : ص ۵۲۲ ح ۹۴۹۶ و ۹۴۹۷ .

6.الكافي : ج ۱ ص ۳۵ ح ۵ عن أبي حمزة ، بحارالأنوار : ج ۱ ص ۱۸۵ ح ۱۰۹ .

7.تحف العقول : ص ۳۲۰ ، بحارالأنوار : ج ۷۸ ص ۲۳۳ ح ۴۲ .

8.الفردوس : ج ۲ ص ۴۵ ح ۲۲۶۳ عن أنس .

  • نام منبع :
    علم و حکمت در قرآن و حدیث (ویراست دوم)
    سایر پدیدآورندگان :
    محمّد محمّدی ری شهری، با همکاری: رضا برنجکار، ترجمه: عبدالهادی مسعودی
    تعداد جلد :
    2
    ناشر :
    انتشارات دارالحدیث
    محل نشر :
    قم
    تاریخ انتشار :
    1390
    نوبت چاپ :
    اول
تعداد بازدید : 17673
صفحه از 973
پرینت  ارسال به