649
علم و حکمت در قرآن و حدیث (ویراست دوم)

را نشنيده‏ايد كه فرمود : «إِنَّا سَنُلْقِى عَلَيْكَ قَوْلًا ثَقِيلاً؛۱ ما سخنى گران‏سنگ بر تو القا مى‏كنيم» ؟ دانش ، سراسر گران‏سنگ است .۲
همچنين از قاسم بن محمّد بن ابى‏بكر۳ - كه مسلمانان بر علم و فقاهت وى اتّفاق داشتند - مطلبى را پرسيدند و او پاسخ داد : بلد نيستم .
پرسشگر گفت : من به سوى تو آمده‏ام و غير از تو كسى را نمى‏شناسم .
قاسم پاسخ داد : به ريش بلند و فراوانىِ مردم پيرامون من نگاه مكن . به خدا سوگند كه پاسخ تو را نمى‏دانم .
در اين هنگام ، شيخى از خاندان قريش كه در كنار وى نشسته بود ، گفت : اى برادر زاده! همواره اين گونه باش . به خدا سوگند ، مجلسى بزرگوارتر از مجلس امروز تو نديدم .
قاسم گفت : به خدا اگر زبانم را ببُرند ، بيشتر دوست دارم تا آن كه درباره چيزى كه نمى‏دانم ، سخن بگويم .۴
همچنين از محمّد بن شرف‏شاه استرآبادى، روايت شده است كه روزى زنى به خانه او داخل شد و از مسائل دشوار حيض سؤال كرد . وى در پاسخ ، عاجز ماند . زن گفت : دنباله دستارت تا وسط كمرت مى‏رسد و از پاسخ دادن به زنى عاجزى؟!
او پاسخ داد : خاله جان! اگر من پاسخ هر سؤالى را مى‏دانستم ، دستارم به شاخ گاو فلك (صورت فلكى گاو در آسمان) مى‏رسيد۵ .۶

1.مزّمّل : آيه ۵ .

2.أعلام الموقّعين : ج ۴ ص ۲۷۷ ، صفة الفتوى : ص ۸ ، أدب المفتى والمستفتى : ج ۱ ص ۱۳ و ۱۴ .

3.او يكى از هفت فقيه بزرگ مدينه بود (ر . ك : وفَيات الأعيان : ج ۴ ص ۵۹) .

4.جامع بيان العلم : ج ۲ ص ۶۶ ، أعلام الموقّعين : ج ۴ ص ۲۷۸ و ۲۷۹ ، صفة الفتوى : ص ۷ و ۸ ، أدب المفتى والمستفتى : ج ۱ ص ۱۱ .

5.طبقات الشافعيّة : ج ۹ ص ۴۰۸ ح ۱۳۴۷ ، روضات الجنّات : ج ۳ ص ۹۶ .

6.منية المريد : ص ۲۸۵ و ۲۸۶ .


علم و حکمت در قرآن و حدیث (ویراست دوم)
648

خداوند متعال ، در داستان موسى و خضر عليهما السلام دانشمندان را ادب آموخته است ، بويژه آن جا كه موسى عليه السلام دانش را به خداى متعال احاله نداد ، آن جا كه از وى پرسيده شده : آيا كسى از تو داناتر پيدا مى‏شود؟۱ و آنچه از آيات اشاره كننده به تواضع موسى عليه السلام ۲ و عظمت خضر عليه السلام فهميده مى‏شود .۳

شهيد ثانى ، در جايى ديگر مى‏گويد :
چهل و هشت مسئله از مالك بن انس سؤال شد . وى در ۳۲ مورد گفت «نمى‏دانم» .۴
در روايت ديگرى آمده كه وى در پنجاه مسئله ، مورد پرسش قرار گرفت و حتّى به يكى از آنها پاسخ ندا۵ و همواره مى‏گفت : هر كس از مسئله‏اى پرسيده مى‏شود ، شايسته است كه پيش از پاسخ دادن ، خود را به بهشت و جهنّم عرضه كند و ببيند كه آيا راه رهايى دارد و آن گاه به پاسخ گفتن بپردازد .۶
روزى وى از مسئله‏اى مورد سؤال قرار گرفت و گفت : «نمى‏دانم» .
به او گفتند : اين مسئله آسانى است .
وى به خشم درآمد و گفت : هيچ چيز در دانش ، آسان نيست . آيا سخن خداى متعال

1.صحيح البخارى : ج ۱ ص ۴۰ ح ۷۴ ، مسند ابن‏حنبل : ج ۸ ص ۱۲ ح ۲۱۱۶۷ ، صحيح مسلم : ج ۴ ص ۱۸۴۷ - ۱۸۵۳ ؛ تفسير العيّاشى: ج ۲ ص ۳۳۴، خلاصه داستان اين است كه مردى نزد موسى عليه السلام آمد و پرسيد: آيا كسى داناتر از خود مى‏شناسى ؟ موسى عليه السلام گفت: «نه». پس خداوند به موسى عليه السلام وحى كرد: «بنده ما خضر از تو داناتر است». از اين رو ، موسى عليه السلام در طلب او روانه شد.

2.كهف : آيه ۶۵ - ۸۲ .

3.منية المريد : ۲۱۵ - ۲۱۸ .

4.همچنين ، ر . ك : أدب المفتى والمستفتى : ج ۱ ص ۱۳ ، صفة الفتوى : ص ۸ ، إحياء علوم الدين : ج ۱ ص ۲۴

5.صفة الفتوى : ص ۸ ، أدب المفتى والمستفتى : ج ۱ ص ۱۳ .

6.أعلام الموقّعين : ج ۴ ص ۲۷۷ ، صفة الفتوى : ص ۸ ، أدب المفتى والمستفتى : ج ۱ ص ۱۳ .

  • نام منبع :
    علم و حکمت در قرآن و حدیث (ویراست دوم)
    سایر پدیدآورندگان :
    محمّد محمّدی ری شهری، با همکاری: رضا برنجکار، ترجمه: عبدالهادی مسعودی
    تعداد جلد :
    2
    ناشر :
    انتشارات دارالحدیث
    محل نشر :
    قم
    تاریخ انتشار :
    1390
    نوبت چاپ :
    اول
تعداد بازدید : 18086
صفحه از 973
پرینت  ارسال به