گوينده‏اش و تقوا و كمال شناخت اوست . و بى‏اطّلاعى وى نسبت به برخى مسائل نيز ، ضررى به اين شناخت نمى‏زند .
«نمى‏دانم» گفتن وى نيز حاكى از تقوا و اجتناب از گزافه‏گويى در فتوا و نشان از اين است كه آنچه پرسش شده ، از مسائل مشكل است .
تنها آن كس كه كم‏دانش و در دين بى‏تقواست ، «نمى‏دانم» را نمى‏گويد؛ زيرا مى‏ترسد كه [با گفتنِ آن‏] از ديده مردم بيفتد و اين خود ، نادانىِ ديگرى است . مبادرت به پاسخ دادن در آنچه نمى‏داند ، او را دچار گناهى بزرگ مى‏سازد و نه تنها مانع پى بردن مردم به جهلش نمى‏شود ، بلكه نقطه ضعف وى را آشكار مى‏سازد و به موجب حديث قدسى «مَن أفسَد جوّانيّه أفسد اللَّه عليه برّانيّه؛^۱ هركس درونش فاسد و تباه شود ، خداوند برونش را فاسد و تباه مى‏گردانَد» ، خداوند متعال ، گستاخى وى را در سخن گفتن [ نابه‏جا] در امر دين ، بر ملا خواهد ساخت .
پر واضح است كه چون ديده شود پژوهشگران ، در مواقع فراوانى مى‏گويند : «نمى‏دانم» و اين نگون‏بخت ، هرگز اين كلمه را بر زبان جارى نمى‏كند ، دانسته مى‏شود آنان بر دين و تقواى خود ، انديشناك‏اند ؛ امّا وى به جهت جهل و كمى بضاعت دينى خود ، گزافه مى‏بافد و سرانجام ، در همان جا فرو مى‏افتد كه از آن مى‏هراسد و سرانجام نيز متّصف به فساد نيّت و كج‏روشى مى‏شود . پيامبر صلى اللّه عليه و آله مى‏فرمايد : «گرسنه سير نما ، مانند كسى است كه جامه باطل بر خود پوشيده است» .^۲

خود درآمده است» .^۱
همچنين از ابن مسعود نقل شده است : اگر يكى از شما از آنچه نداند پرسش شود ، بايد بگويد : «نمى‏دانم»؛ كه [ اين پاسخ‏] يك‏سوم علم است .^۲
نيز ديگرى گفته است : «نمى‏دانم» يك‏سومِ دانش است .^۳
يكى از فضلا گفته است : دانشمند را سزاست كه براى ياران خويش «نمى‏دانم»^۴را به ميراث نهد؛ يعنى آن قدر تكرارش كند تا بر آنها آسان شود و بدان خو بگيرند ، تا آن را هنگام نياز به كار برند . همچنين برخى ديگر گفته‏اند : «نمى‏دانم» را بياموز؛ زيرا چون گفتى : «نمى‏دانم» ، به تو مى‏آموزند تا بدانى و اگر گفتى : «مى‏دانم» ، از تو مى‏پرسند تا به جهل خويش آگاه شوى .^۵
بدان كه سخن دانشمند [ در گفتن ] «نمى‏دانم» ، منزلت وى را پايين نمى‏آورد؛ بلكه مايه رفعت و مزيد منزلتِ و عظمت وى در قلوب مردم مى‏گردد . اين ، تفضّلى از خداى متعال و پاداشى در برابر گردن گزاردن به حق و دليلى روشن بر بزرگى