645
علم و حکمت در قرآن و حدیث (ویراست دوم)

فرمود : «مى‏گوييد : خدا ، داناتر است» .۱
امام باقر عليه السلام نيز فرموده است : «آنچه را مى‏دانيد ، بگوييد و آنچه را نمى‏دانيد ، بگوييد : "خدا ، داناتر است" . گاه شده است كه شخصى با بيرون كشيدن آيه‏اى از قرآن [براى استشهاد به آن‏] ، به اندازه فاصله زمين تا آسمان از [ حقيقت ]دور مى‏افتد» .۲
زرارة بن اعين مى‏گويد : از امام باقر عليه السلام پرسيدم : حقّ خدا بر بندگان چيست؟
فرمود : «آنچه را مى‏دانند ، بگويند و در مورد آنچه نمى‏دانند ، باز ايستند» .۳
از امام صادق عليه السلام نقل شده است : «خداوند ، بندگان خويش را به دو آيه از كتاب خود ويژه گردانيده است : نگويند تا بدانند و آنچه را نمى‏دانند ، رد نكنند . خداى عزّ و جلّ فرمود : «أَلَمْ يُؤْخَذْ عَلَيْهِم مِّيثَقُ الْكِتَبِ أَن لَّايَقُولُواْ عَلَى اللَّهِ إِلَّا الْحَقَّ؛۴ آيا در كتاب [ آسمانى ]از آنها پيمان گرفته نشد كه درباره خدا جز حق نگويند؟» . همچنين مى‏فرمايد : «بَلْ كَذَّبُواْ بِمَا لَمْ يُحِيطُواْ بِعِلْمِهِ‏ى وَ لَمَّا يَأْتِهِمْ تَأْوِيلُهُ؛۵ بلكه چيزى را تكذيب كردند كه از آن آگاه نبودند و هنوز واقعيت آن براى ايشان روشن نشده بود» .۶
از ابن عبّاس نقل شده است : هرگاه دانشمند «لا أدرى» را ترك گويد ، به هلاكتگاه

1.سنن الدارمى : ج ۱ ص ۶۷ ح ۱۸۱ .

2.الكافى : ج ۱ ص ۴۲ ح ۴ ، المحاسن : ج ۱ ص ۳۲۷ ح ۶۶۰ ، بحار الأنوار : ج ۲ ص ۱۱۹ ح ۲۵ .

3.الكافى : ج ۱ ص ۴۳ ح ۷ ، الأمالى، صدوق : ص ۵۰۶ ح ۷۰۱ ، بحار الأنوار : ج ۲ ص ۱۱۳ ح ۲ .

4.اعراف : آيه ۱۶۹ .

5.يونس : آيه ۳۹ .

6.الكافى : ج ۱ ص ۴۳ ح ۸ .


علم و حکمت در قرآن و حدیث (ویراست دوم)
644

فضيلت اقرار به نادانى‏

ابن قُتَيبه از افلاطون نقل مى‏كند كه گفته است : اگر گفتن «نمى‏دانم» ادّعاى دانايى نبود ، هر آينه مى‏گفتم : من نمى‏دانم .۱

شهيد ثانى، در مُنية المريد ، در باب آداب آموزگارى ، در ادب بيست و سوم مى‏گويد :
هر گاه [ آموزگار] از چيزى كه نمى‏داند ، پرسيده شود يا در درس خود با چيزى مواجه گردد كه بدان شناخت ندارد ، بر او واجب است كه بگويد : «نمى‏شناسم» يا «تحقيق نكرده‏ام» يا «نمى‏دانم» يا «بايد دوباره مراجعه كنم» و شايسته نيست كه از اين كار ، سر باز زند و از دانايىِ عالم است كه در آنچه نمى‏داند ، بگويد : «نمى‏دانم» و «خدا ، داناترست» .
امام على عليه السلام فرمود : «هر گاه از چيزى پرسيده شديد كه نمى‏دانيد ، پس بگريزيد» .
گفتند : گريختن چگونه است؟

1.عيون الأخبار : ج ۲ ص ۱۲۶ .

  • نام منبع :
    علم و حکمت در قرآن و حدیث (ویراست دوم)
    سایر پدیدآورندگان :
    محمّد محمّدی ری شهری، با همکاری: رضا برنجکار، ترجمه: عبدالهادی مسعودی
    تعداد جلد :
    2
    ناشر :
    انتشارات دارالحدیث
    محل نشر :
    قم
    تاریخ انتشار :
    1390
    نوبت چاپ :
    اول
تعداد بازدید : 17826
صفحه از 973
پرینت  ارسال به