241
علم و حکمت در قرآن و حدیث (ویراست دوم)

۵۳۰. امام صادق عليه السلام - در احتجاج با زنديقى كه گفته بود: آيا از حكمت خداست كه براى خود دشمنى گماشته ، حال آن كه خدا بود و دشمن نداشت ، پس آن گونه كه مى‏گويى ، ابليس را آفريد و بر بندگانش مسلّط كرد ، تا آنان را به خلاف اطاعتش بخواند و به معصيتش فرمان دهد و آن گونه كه مى‏گويى ، براى وى نيرويى قرار دهد كه با نيرنگ ، به دل‏هاى ايشان راه يابد و ايشان را وسوسه كند ، تا در پروردگارشان ترديد كنند و دينشان را برايشان مُشتَبَه (ترديدآميز) سازد ، تا شناخت خدا را از ايشان بگيرد ؛ تا آن جا كه گروهى به سبب وسوسه او ، ربوبيّت خدا را منكر شدند و جز او را پرستيدند . پس چرا دشمنش را بر بندگانش مسلّط كرده و راه گم‏راه ساختن آنان را براى او باز گذاشته است؟ - : اين دشمنى كه گفتى ، دشمنى‏اش به خدا زيان نمى‏رساند ودوستى‏اش او را بهره‏اى نمى‏دهد . دشمنى‏اش از مُلك او چيزى نمى‏كاهد و دوستى‏اش در آن چيزى نمى‏افزايد . تنها از دشمنى پرهيز مى‏شود كه قدرت زيان و سود رساندن دارد كه چون قصد گرفتن سرزمينى و يا مقهور كردن پادشاهى كند ، بتواند ؛ ولى ابليس ، خود بنده است . خدا او را آفريد تا بندگى‏اش را بكند و او را به وحدانيت بستايد ؛ و خدا از همان هنگام آفرينش وى مى‏دانست كه او چيست و كارش به كجا مى‏انجامد . پس همواره ، خدا را همراه با فرشتگان عبادت كرد ، تا آن كه خداوند با سجده در برابر آدم عليه السلام او را آزمايش كرد و او از روى حسد و چيرگى شقاوتش خوددارى كرد پس اين هنگام ، خدا لعنتش كرد و او را از صف فرشتگان بيرون كرد و ملعون و مطرود به زمين فرو آورد و به همين سبب ، دشمن آدم عليه السلام و فرزندانش شد و هيچ تسلّطى بر فرزندان آدم ندارد ، جز وسوسه و دعوت به بيراهه و با وجود سرپيچى‏اش ، به ربوبيّت پروردگارش اقرار كرده است .

۵۳۱. امام زين العابدين عليه السلام - در دعايش - : خداى من! از دشمنى پيش تو شِكوه مى‏كنم كه مرا به بيراهه مى‏كشانَد و از شيطانى كه گم‏راهم مى‏كند ، سينه‏ام را از وسواس ، آكنده و دمدمه‏هاى او دلم را احاطه كرده است . هوسم را پشتيبانى مى‏كند و محبّت دنيا را برايم مى‏آرايد و ميان من و فرمان‏بردارى و نزديكى به تو جدايى مى‏اندازد .


علم و حکمت در قرآن و حدیث (ویراست دوم)
240

۵۳۰. الإمام الصادق عليه السلام - فِي احتِجاجِهِ عَلى‏ زِنديقٍ قالَ لَهُ : أفَمِن حِكمَتِهِ أن جَعَلَ لِنَفسِهِ عَدُوًّا ، وقَد كانَ ولا عَدُوَّ لَهُ ، فَخَلَقَ كَما زَعَمتَ «إبليسَ» فَسَلَّطَهُ عَلى‏ عَبيدِهِ يَدعوهُم إلى‏ خِلافِ طاعَتِهِ ، ويَأمُرُهُم بِمَعصِيَتِهِ ، وجَعَلَ لَهُ مِنَ القُوَّةِ ، كَما زَعَمتَ ، يَصِلُ بِلُطفِ الحيلَةِ إلى‏ قُلوبِهِم ، فَيُوَسوِسُ إلَيهِم فَيُشَكِّكُهُم في رَبِّهِم ، ويُلَبِّسُ عَلَيهِم دينَهُم ، فَيُزيلُهُم عَن مَعرِفَتِهِ ، حَتّى‏ أنكَرَ قَومٌ لَمّا وَسوَسَ إلَيهِم رُبوبِيَّتَهُ وعَبَدوا سِواهُ ، فَلِمَ سَلَّطَ عَدُوَّهُ عَلى‏ عَبيدِهِ ، وجَعَلَ لَهُ السَّبيلَ إلى‏ إغوائِهِم ؟ ! قالَ عليه السلام - : إنَّ هذَا العَدُوَّ الَّذي ذَكَرتَ لا تَضُرُّهُ عَداوَتُهُ ، ولا تَنفَعُهُ وَلايَتُهُ . وعَداوَتُهُ لا تَنقُصُ مِن مُلكِهِ شَيئاً ، ووَلايَتُهُ لا تَزيدُ فيهِ شَيئاً ، وإنَّما يُتَّقَى العَدُوُّ إذا كانَ في قُوَّةٍ يَضُرُّ ويَنفَعُ ، إن هَمَّ بِمُلكٍ أخَذَهُ ، أو بِسُلطانٍ قَهَرَهُ ، فَأَمّا إبليسُ فَعَبدٌ ، خَلَقَهُ لِيَعبُدَهُ ويُوَحِّدَهُ ، وقَد عَلِمَ حينَ خَلَقَهُ ما هُوَ وإلى‏ ما يَصيرُ إلَيهِ ، فَلَم يَزَل يَعبُدُهُ مَعَ مَلائِكَتِهِ حَتَّى امتَحَنَهُ بِسُجودِ آدَمَ ، فَامتَنَعَ مِن ذلِكَ حَسَداً وشَقاوَةً غَلَبَت عَلَيهِ ، فَلَعَنَهُ عِندَ ذلِكَ ، وأخرَجَهُ عَن صُفوفِ المَلائِكَةِ ، وأنزَلَهُ إلَى الأَرضِ مَلعوناً مَدحوراً ، فَصارَ عَدُوَّ آدَمَ ووُلدِهِ بِذلِكَ السَّبَبِ ، وما لَهُ مِنَ السَّلطَنَةِ عَلى‏ وُلدِهِ إلَّا الوَسوَسَةُ ، وَالدُّعاءُ إلى‏ غَيرِ السَّبيلِ ، وقَد أقَرَّ مَعَ مَعصِيَتِهِ لِرَبِّهِ بِرُبوبِيَّتِهِ.۱

۵۳۱. الإمام زين العابدين عليه السلام - في مُناجاتِهِ - : إلهي أشكو إلَيكَ عَدُوًّا يُضِلُّني ، وشَيطاناً يُغويني ، قَد مَلَأَ بِالوَسواسِ صَدري ، وأحاطَت هَواجِسُهُ بِقَلبي ، يُعاضِدُ لِيَ الهَوى‏ ، ويُزَيِّنُ لي حُبَّ الدُّنيا ، ويَحولُ بَيني وبَينَ الطّاعَةِ وَالزُّلفى‏.۲

1.الاحتجاج : ج ۲ ص ۲۱۷ ، بحارالأنوار : ج ۱۰ ص ۱۶۷ ح ۲ . .

2.بحارالأنوار : ج ۹۴ ص ۱۴۳ نقلاً عن بعض كتب الأصحاب .

  • نام منبع :
    علم و حکمت در قرآن و حدیث (ویراست دوم)
    سایر پدیدآورندگان :
    محمّد محمّدی ری شهری، با همکاری: رضا برنجکار، ترجمه: عبدالهادی مسعودی
    تعداد جلد :
    2
    ناشر :
    انتشارات دارالحدیث
    محل نشر :
    قم
    تاریخ انتشار :
    1390
    نوبت چاپ :
    اول
تعداد بازدید : 18190
صفحه از 973
پرینت  ارسال به