در جلد اول، مهمترین فضایل اخلاقی، و در صورت توفیق الهی، در جلد بعدی با همین شیوه مهمترین رذایل اخلاقی، از منظر قرآن کریم بررسی میشود.
گفتیم که انسان با تکرار افعال پسندیده میتواند برخی فضایل اخلاقی را در خود ایجاد نماید. شکلگیری فضایل اخلاقی به او کمک میکند تا در هر شرایطی بتواند بی آن که بیندیشد و یا زمان زیادی برای تأمل در باره چگونگی رفتار خود صرف کند، به آسانی متناسب با آن خُلق رفتار کند. بدیهی است که از فضایل اخلاقی، رفتار و افعال نیک؛ و از رذایل اخلاقی، رفتار ناپسند صادر میشود.
فضایل اخلاقی را میتوان به دو دسته تقسیم کرد: فضایل اخلاقی فردی؛ فضایل اخلاقی اجتماعی.
تقسیم فضایل به فردی و اجتماعی ازآنروست که برخی فضایل مستقیماً به حوزه رفتار فردی ارتباط دارد و برخی دیگر مستقیماً به حوزه رفتار اجتماعی، هر چند آن فضایلی که به حوزه اخلاق فردی ارتباط دارند به صورت غیر مستقیم یا با واسطه، با رفتار اجتماعی نیز ارتباط پیدا میکنند.
در ادامه، پنج فضیلت اخلاقی «عزّت نفس، توکّل، صبر، حیا و عفّت» را در بخش فضایل اخلاقی فردی، و چهار فضیلت اخلاقی «مهربانی، فروتنی، خوشگمانی و گذشت» را در بخش فضایل اخلاقی اجتماعی بررسی میکنیم. البته همان گونه که در آغاز اشاره شد، اهتمام نگارنده تفسیر آیات اخلاقی از نگاه مفسران قرآن کریم است و بهتناسب، از متون روایی که غالباً مفسّران در تفاسیر روایی ذکر کردهاند و به فهم آیات کمک میکند نیز استفاده شده است. باشد که این تلاش مختصر مقبول پروردگار متعال قرار گیرد و برای جامعه ایمانی سودمند افتد.