91
گزیده اهل بیت علیهم السلام در قرآن و حدیث

با عنايت به اين مقدّمه، آشكار مى‏شود كه آنچه در حديثِ ضرورت شناخت امامِ هر عصر مورد نظر است، فراتر از يك مسئله فردى است و تنها اين نيست كه اگر يك مسلمان، امام خود را نشناخت، مسلمان واقعى نيست و در نتيجه، اسلامِ او با كفر برابر است ؛ بلكه مسئله مهم‏ترى كه اين حديث بِدان هشدار مى‏دهد، اين است كه: عصر علم ـ كه با بعثت پيامبر صلّى‏الله‏عليه‏و‏آله آغاز شد ـ تنها در اين صورت مى‏تواند تداوم پيدا كند. در يك سخن، امامت، پشتوانه و ضامن تداوم عصر علم يا عصر اسلام راستين است و بدون اين پشتوانه، جامعه اسلامى به جاهليت پيش از اسلام، بازگشت خواهد كرد.

در واقع، اين حديث از آينده‏نگرى اين آيه شريف الهام گرفته كه مى‏فرمايد:

«وَمَا مُحَمَّدٌ إِلاَّ رَسُولٌ قَدْ خَلَتْ مِن قَبْلِهِ الرُّسُلُ أَفَإِيْن مَّاتَ أَوْ قُتِلَ انقَلَبْتُمْ عَلَى أَعْقَبِكُمْ.۱

و محمّد، جز فرستاده‏اى كه پيش از او [نيز] فرستادگانى [آمدند و]گذشتند، نيست. آيا اگر او بميرد يا كشته شود، به گذشته خود (جاهليت)، بر مى‏گرديد؟».

پيامبر صلّى‏الله‏عليه‏و‏آله در حديثى كه بر ضرورت شناخت امام تأكيد دارد، بيان مى‏فرمايد كه: چگونه ممكن است جامعه اسلامى عقب‏نشينى كند و به دوران جاهليتِ پيش از اسلام باز گردد؟ كلام پيامبر صلّى‏الله‏عليه‏و‏آله، گوياى اين حقيقت است كه با حذف مسئله امامت و رهبرى، اين پديده خطرناك، قابل پيش‏بينى است.

شناخت كدام امام؟

اندكى تأمّل در مضمون حديث ـ بويژه با توجّه به شرحى كه گذشت ـ ما را از پاسخگويى به اين سؤال كه: «امامت كدام امام، ضامن تداوم اسلام واقعى است و حذف كدام امامت از جامعه اسلامى، بازگشت به جاهليت است؟»، بى‏نياز مى‏كند.

آيا مى‏شود گمان بُرد كه مقصود پيامبر صلّى‏الله‏عليه‏و‏آله اين است كه شناختن و پيروى كردن از

1.. آل عمران: آيه ۱۴۴ .


گزیده اهل بیت علیهم السلام در قرآن و حدیث
90

و آنچه به نام دين بر جوامع مختلف بشر حكومت مى‏كرد، چيزى جز خرافات و موهومات نبود. در واقع، اديان تحريف شده و عقايد موهوم، ابزارهايى براى سلطه زر و زور بر انسان شده بودند و اين، واقعيتى است كه تاريخ قبل از اسلام نيز آن را تأييد مى‏كند.

بعثت مبارك پيامبر صلّى‏الله‏عليه‏و‏آله، آغاز عصر علم بود. اساسى‏ترين مسئوليت ايشان، مبارزه با خرافات و تحريفات و روشن كردن حقايق براى مردم بود. او خود را براى مردم، همچون پدرى مى‏دانست كه آنان را مى‏پرورانَد و آموزش مى‏دهد. ايشان مى‏فرمود:

إنَّما أنَا لَكُم مِثلُ الوالِدِ اُعَلِّمُكُم.۱

در واقع، من براى شما همچون پدرى هستم كه به شما مى‏آموزم.

پيامبر خدا، نبوّت خود را پديده‏اى منطبق با موازين عقلى و علمى معرّفى مى‏كرد كه اگر دانشمندان، در صدد شناخت آن بر آيند، مى‏توانند به سادگى راستگويى‏اش را در باره ارتباط او با مبدأ هستى درك كنند.

«وَ يَرَى الَّذِينَ أُوتُواْ الْعِلْمَ الَّذِى أُنزِلَ إِلَيْكَ مِن رَّبِّكَ هُوَ الْحَقَّ.۲

كسانى كه به ايشان علم داده شده، آنچه را از سوى پروردگارت بر تو نازل شده، حق مى‏دانند».

پيامبر صلّى‏الله‏عليه‏و‏آله نيز مردم را از پيروى هر آنچه علم، آن را تأييد نمى‏كند، به شدّت بر حذر مى‏داشت و اين آيه را براى آنان تلاوت مى‏فرمود:

«وَ لاَ تَقْفُ مَا لَيْسَ لَكَ بِهِ عِلْمٌ.۳

و چيزى را كه بِدان علم ندارى، دنبال مكن».

1.. مسند ابن حنبل : ج ۳ ص ۵۳ ح ۷۴۱۳ ، سنن النسائى : ج ۱ ص ۳۸ .

2.. سبأ : آيه ۶ .

3.. اسرا : آيه ۳۶ .

  • نام منبع :
    گزیده اهل بیت علیهم السلام در قرآن و حدیث
    سایر پدیدآورندگان :
    محمّد محمّدی ری‌شهری، تلخیص: مرتضی خوش نصیب
    تعداد جلد :
    1
    ناشر :
    انتشارات دارالحدیث
    محل نشر :
    قم
    تاریخ انتشار :
    1394
    نوبت چاپ :
    اول
تعداد بازدید : 20777
صفحه از 370
پرینت  ارسال به