در كدام زمين خواهد مرد...»^۱. پس خداوند سبحان مى‏داند آنچه در رحِم‏هاست، پسر است يا دختر، زشت است يا نيكو، بخشنده است يا بخيل، بدبخت است يا نيك‏بخت، و مى‏داند چه كسى هيزمِ آتش دوزخ و چه كسى در بهشت با پيامبران همراه است. پس اينها ـ كه شمرده شد ـ، علم غيب است كه هيچ كس آن را نمى‏داند، مگر خدا ؛ ليكن جز اينها علمى هست كه خداوند به پيامبر خود آموخت و او هم به من ياد داد و دعا نمود كه سينه من آن را نگاه دارد و دنده‏هايم احاطه‏اش نمايد.^۲

۱۶۱. امام صادق عليه‏السلام: علمِ على بن ابى طالب عليه‏السلام، از علم پيامبر خداست. پس آنچه را مى‏دانيم، او به ما آموخته است.^۳

۳ / ۲

اصول علم

۱۶۲. امام على عليه‏السلام: كليدهاى دانش و درهاى حكمت و روشنى امر و فصل الخطاب، نزد ماست.^۴

۱۶۳. امام باقر عليه‏السلام: اگر ما بر اساس نظر و هوس خود فتوا مى‏داديم، بدون ترديد نابود مى‏شديم. ما براى مردم بر اساس اخبارِ مانده از پيامبر خدا صلّى‏الله‏عليه‏و‏آله و اصولِ علمى‏اى كه

فصل سوم: سرچشمه‏هاى علوم اهل بيت علیهم السّلام

۳ / ۱

آموزش پيامبر

۱۵۸. امام على عليه‏السلام: هر گاه از پيامبر صلّى‏الله‏عليه‏و‏آله نكته‏اى طلب مى‏كردم، در اختيار من مى‏نهاد و اگر سكوت مى‏كردم، ايشان سخن آغاز مى‏نمود.^۱

۱۵۹. المناقب، ابن مغازلى ـ به نقل از امّ سلمه ـ: جبرئيل بر پيامبر صلّى‏الله‏عليه‏و‏آله و پيامبر صلّى‏الله‏عليه‏و‏آله بر على عليه‏السلام املا مى‏كرد.^۲

۱۶۰. امام على عليه‏السلام ـ در پاسخ يكى از اصحابش از قبيله كلب، كه گفت: اى امير مؤمنان! خداوند به تو علم غيب عطا فرموده است، پس از آن كه خنده‏اى كرد ـ: اى مرد كلبى! آنچه گفتم، علم غيب نيست ؛ بلكه آموختنى است از صاحب دانش. دانش غيب، منحصر است به دانستن وقت قيامت و آنچه خداوند سبحان در گفتارش شمردهاست: «خداست كه مى‏داند قيامت چه وقت مى‏آيد. اوست كه باران مى‏باراند و از آنچه در رحِم‏هاست، آگاه است و هيچ كس نمى‏داند فردا چه چيز به دست خواهد آورد و كسى نمى‏داند