ارزيابى سند، بى‏نياز مى‏كند. با اين وصف، بررسى موردى اسناد حديث ثقلين نيز صحّت و اعتبار بسيارى از آنها را نشان مى‏دهد. موارد زير، از بررسى موردىِ اسناد، به دست آمده است:

الف ـ متن صحيح مسلم به نقل از زيد بن ارقم، «صحيح» و مورد قبول اهل سنّت است.^۱

ب ـ ناصر الدين آلبانى، روايت سنن الترمذى به نقل از جابر بن عبد اللّه‏ انصارى را «صحيح» شمرده است.^۲

ج ـ آلبانى، روايت ترمذى به نقل از زيد بن ارقم و ابو سعيد خُدرى را «صحيح» دانسته است.^۳

د ـ حاكم نيشابورى، گزارش زيد بن ارقم در باره خطبه پيامبر صلّى‏الله‏عليه‏و‏آله در غدير خُم را «صحيح» دانسته و ذهبى نيز اين سخن را تأييد كرده است.^۴ ابن كثير، صحّت اين حديث را به نقل از استاد خود، ذهبى، گزارش كرده است.^۵

ه ـ هيثمى، روايت زيد بن ثابت را «معتبر» دانسته و گفته است:

سندهاى آن، خوب است....^۶

طبرانى، آن را در المعجم الكبير نقل كرده است و رجال حديث، ثقه هستند.^۷

سيوطى و آلبانى نيز آن را «صحيح» شمرده‏اند.^۸

امام حسين عليه‏السلام،^۱ امام زين العابدين عليه‏السلام،^۲ امام باقر عليه‏السلام،^۳ امام صادق عليه‏السلام،^۴ امام رضا عليه‏السلام ^۵ و امام هادى عليه‏السلام ^۶، اين حديث را روايت كرده‏اند.

ج ـ راويان حديث ثقلين از ميان تابعيان

علاوه بر شمارى از اهل بيت علیهم السّلام ـ كه نامشان گذشت ـ، هفده تن از طبقه بعد از اصحاب پيامبر خدا ـ كه اصطلاحا «تابعيان» ناميده مى‏شوند ـ حديث ثقلين را به طبقه پس از خود، منتقل كرده‏اند، اسامى اين افراد در برخى نگاشته‏هاى مربوط، ذكر شده است.^۷

د ـ راويان حديث ثقلين از قرن دوم تا قرن چهاردهم

پس از صحابيان و تابعيان، بسيارى از علما و ائمّه حديث و بزرگان اهل سنّت، از قرن دوم تا قرن چهاردهم هجرى، اين حديث را در آثار خود آورده‏اند. در برخى از كتاب‏هايى كه بدين موضوع پرداخته‏اند، نام بيش از سيصد تن از آنان آمده است.^۸

سه. صحّت و صدور حديث ثقلين

تأمّل در «تواتر معنوى» و بلكه «تواتر لفظىِ» حديث ثقلين و كثرت راويان آن در همه طبقات از يك سو، و ناهمگونى گروه‏هاى فكرى و سياسى گزارش كننده اين حديث از سوى ديگر، هر گونه ترديد در صدور آن را برطرف مى‏سازد و پژوهشگر را از