ب ـ سرشت و خِرد
۳۰.امام رضا عليهالسلام: از طريق ساختههاى خدا، به وجود او راه برده مىشود و به واسطه خِردها، شناخت او حاصل مىگردد و از رهگذر سرشت، حجّت [و برهان بر وجود]او ثابت مىشود.
۳۱.امام رضا عليهالسلامـ در پاسخ مردى از زنديقان كه از ايشان پرسيد: دليل بر وجود خداوند چيست؟ ـ: من چون به كالبدم نگريستم و ديدم نمىتوانم بر طول و عرض آن بيفزايم و يا از آن بكاهم و ناخوشىها را از آن برانم و يا منافع آن را به سويش بكشانم، دانستم كه اين بنا، بانى دارد. پس بدان اقرار كردم و افزون بر آن، وقتى چرخش فلك را به قدرت او و پديد آوردن ابرها و چرخاندن بادها و جريان خورشيد و ماه و ستارگان و ديگر نشانههاى شگفت و آشكار را ديدم، دانستم كه اينها را طرّاح و پديدآورندهاى هست.
ج ـ ولايت اهل بيت عليهمالسلام
۳۲.امام رضا عليهالسلام: هر كه خوشحال مىشود كه خدا را بى پرده ببيند و خدا نيز بى پرده به او بنگرد، پس ولايت خاندان محمّد صلىاللهعليهوآله را بپذيرد و از دشمنان آنان، بيزارى جويد و از ايشان كه پيشواى مؤمنان هستند، پيروى كند. در اين صورت، چون روز قيامت شود، خداوند، بى پرده به او مىنگرد و او نيز بدون پرده، خدا را مشاهده مىكند.
۲ / ۳
يگانگى خدا
الف ـ معناى توحيد
۳۳.التوحيدـ به نقل از محمّد بن عيسى بن عبيد ـ: امام رضا عليهالسلام به من فرمود: «اگر كسى به تو بگويد: به من بگو آيا خداوند عز و جل شىء (چيز) است يا نه؟ تو چه مىگويى؟».
گفتم: خداوند عز و جل خود از خويشتن به «شىء» ياد كرده است، آن جا كه مىفرمايد: «بگو: گواهىِ كدام شىء، بزرگتر است؟ بگو: خدا گواه من و شماست». بنا بر اين، مىگويم: او شىء است؛ امّا نه چون ديگر اشيا؛ زيرا نفى شيئيت از او، مستلزم ابطال و نفى اوست.
فرمود: «راست گفتى و درست است».
سپس به من فرمود: «مردم، در باره توحيد بر سه عقيدهاند: نفى (تعطيل)، تشبيه و اثبات بدون تشبيه. عقيده نفى، روا نيست. عقيده تشبيه هم روا نيست؛ چرا كه هيچ چيز مانند خداوند ـ تبارك و تعالى ـ نيست. راه درست، عقيده سوم است؛ يعنى اثبات بدون تشبيه».
