65
گزیده حکمت‌نامه رضوی

سپس ادغام آنها در يك مجموعه، مانند مجموعه ثلاثين كُتُب حسين بن سعيد۱ و صفوان بن يحيى۲ و يا كتاب جوامع الآثار و الجامع الكبير اثر يونس بن عبد الرحمان،۳ شيوه‏اى جديد را ابداع كردند كه بعدها توسّط نويسندگان ديگر، پى گرفته شد.۴ در اين دوران، برپايى جلسات مباحثه حديث نيز در شهرهاى شيعه‏نشين، گسترش يافته بود. حسن بن على وشّاء مى‏گويد:

در مسجد كوفه، هفتصد نفر راوى را ديدم كه مشغول بحث حديثى و گفتن: «قال الصادق» و «قال الباقر» بودند.۵

۸. حضور راويان شيعى در خراسان

مدّت كوتاه اقامت امام رضا عليه‏السلام در محدوده خراسان، سبب شد تا جمعى از شيعيان علاقه‏مند و راويان اخبار از عراق وحجاز به خراسان بيايند. شيعيان حاضر در خراسان نيز از اين فرصت، بسيار بهره بردند و حتّى از مناطق دوردست خراسان، مانند ماوراء النهر،۶ براى كسب علم و معرفت به مرو و سرخس و اقامتگاه‏هاى امام عليه‏السلام ره‏سپار مى‏شدند.

برخى از راويانى كه به اين منطقه سفر كرده‏اند، عبارت اند از: ابراهيم بن موسى قزاز،۷ حسن بن جَهْم بن بكير بن اَعيَن،۸ حسن بن على وشّاء،۹ خلف بن حمّاد

1.. رجال النجاشى : ص ۵۸ ، فهرست الطوسى : ص ۱۴۹ .

2.. رجال النجاشى : ص ۱۹۷ ، فهرست الطوسى : ص ۲۴۱ .

3.. رجال النجاشى : ص ۴۴۷ .

4.. رجال النجاشى : ص ۲۵۴ ، فهرست الطوسى : ص ۲۴۲ ، ۲۶۶ ، ۴۰۷ ، ۴۰۸ ، ۴۱۲ ، ۴۵۳ و... .

5.. رجال النجاشى : ص ۴۰ .

6.. الكافى: ج۱ ص۸۸ ، التوحيد: ص۱۲۵.

7.. الخرائج و الجرائح : ج۱ ص۳۳۷.

8.. عيون أخبار الرضا عليه‏السلام: ج۲ ص۲۰۰.

9.. الخرائج والجرائح : ج ۱ ص ۳۶۴ . او مى‏گويد: «كنا عند رجل بمرو و كان معنا رجل واقفى ...» . اين نشان مى‏دهد كه گروهى از واقفيان تا سال‏هاى پايانى عمر امام عليه‏السلام هم هنوز در امامت ايشان ، ترديد داشتند .


گزیده حکمت‌نامه رضوی
64

تشبيه كه به امامان شيعه نسبت مى‏دادند، امام عليه‏السلام از حسين بن خالد مى‏پرسد:

به من بگو: اخبارى كه از امامان و پدرانم درباره تشبيه و جبر نقل كردى بيشتر است يا اخبارى كه از پيامبر اكرم صلى‏الله‏عليه‏و‏آله در اين باره نقل شده است؟!

آن گاه امام عليه‏السلام شيوه پاسخ‏گويى را در يك گفتگوى دوجانبه به او مى‏آموزد.۱

شاگردان امام عليه‏السلام نيز به خوبى دريافته بودند تا هر آنچه را آموختنى است، ثبت كنند. آنان، حركات امام عليه‏السلام را در سخن گفتن و حتّى عبادات ايشان به دقّت زير نظر داشتند و آن را گزارش مى‏كردند. راويان، شيوه دعا كردن امام، طواف ايشان در حج،۲ چگونگى وداع بيت اللّه‏ الحرام،۳ چگونگى نماز خواندن۴ و همچنين شيوه زيارت كردن ايشان در نجف اشرف۵ را روايت كرده‏اند.

برخى از راويان مشهور امام رضا عليه‏السلام كه در كتب اربعه و وسائل الشيعة، بيشترين روايات را از ايشان گزارش كرده‏اند، به ترتيب كثرت نقل، عبارت اند از:

احمد بن محمّد بن ابى نصر بَزَنطى، محمّد بن سنان، فضل بن شاذان، محمّد بن اسماعيل بن بزيع، حسن بن على وشّاء، حسن بن على بن فضّال تيمى، صفوان بن يحيى، يونس بن عبد الرحمان، سليمان بن جعفر بن ابراهيم جعفرى، احمد بن عامر طايى، محمّد بن فضيل صيرفى و معمّر بن خلاّد. اين راويان، بيش از چهل درصد روايات نقل شده از امام عليه‏السلام را گزارش كرده‏اند.

مهم‏ترين ويژگى محدّثان شيعه در عصر امام رضا عليه‏السلام را مى‏توان در پايه‏گذارى شيوه جوامع‏نگارى دانست. آنان با تدوين كتاب‏هاى حديثى به صورت موضوعى و

1.. التوحيد: ص ۳۶۳ ، عيون أخبار الرضا عليه‏السلام: ج۱ ص۱۴۲.

2.. عيون أخبار الرضا عليه‏السلام: ج ۲ ص ۱۶.

3.. الكافى: ج ۴ ص ۵۲۹، عيون أخبار الرضا عليه‏السلام: ج ۲ ص ۱۷ و ۱۸.

4.. الكافى: ج ۳ ص ۳۲۰ ح۵ ، عيون أخبار الرضا عليه‏السلام: ج۲ ص ۱۸۱ ح۵.

5.. كامل الزيارات: ح ۴۱.

  • نام منبع :
    گزیده حکمت‌نامه رضوی
    سایر پدیدآورندگان :
    محمد محمدی ری شهری، تلخیص: مرتضی خوش نصیب
    تعداد جلد :
    1
    ناشر :
    انتشارات دارالحدیث
    محل نشر :
    قم
    تاریخ انتشار :
    1394
    نوبت چاپ :
    اول
تعداد بازدید : 22709
صفحه از 545
پرینت  ارسال به