63
گزیده حکمت‌نامه رضوی

برگرفته از متونى است كه روايات آن به صورت مسند، بيان شده است ؛ چه اين كه بخشى از منابعى كه روايات امام رضا عليه‏السلام را جمع كرده‏اند ؛ مانند: تحف العقول، مكارم الأخلاق، روضة الواعظين، النوادر راوندى و آثار سيّد ابن طاووس، روايات را به صورت مُرسل آورده‏اند.

يكى ديگر از تلاش‏هاى امام رضا عليه‏السلام را مى‏توان توجّه به ارتقاى علمى شاگردان دانست. در دوران امامان متأخر، بخش قابل توجّهى از راويان حديث، به صورت غير مستقيم از امامان پيشين روايت مى‏كردند. در شمار راويان امام عليه‏السلام، فقيهان و حديث‏شناسان بزرگى ديده مى‏شوند. توجّه ويژه امام عليه‏السلام به انديشه‏هاى راويان در فقه و كلام، بسيار ستودنى است. براى نمونه، امام عليه‏السلام در ضمن پرسش از يونس بن عبد الرحمان، دانش وى را در مبحث جبر، تفويض و اراده مى‏آزمايد وسپس صحيح آن را به وى مى‏آموزد. يونس، در يادكرد پايان اين جلسه مى‏گويد:

از او اجازه خواستم كه سرش را ببوسم و گفتم: دريچه‏اى را بر من گشودى كه از آن غافل بودم.۱

يونس بن عبد الرحمان، در جلسه اى ديگر به همراه محمّد بن عيسى در باره يك فرع فقهى (وصيّت) به صورت مفصّل با امام عليه‏السلام بحث كردند و فروع آن را جويا شدند.۲

در جلسه شعرخوانى دِعبِل، امام عليه‏السلام به او ـ كه ابزار هنر را در اختيار داشت ـ مسائلى را در باره مهدويت مى‏آموزد تا در قالب شعر، آن را جاودانه سازد.۳ گاهى امام عليه‏السلام از شاگردانشان در باره اتّهاماتى كه بين مردم عليه شيعه مشهور بود، پرسش مى‏كردند و راه‏كار پاسخ‏گويى را به آنها مى‏آموختند. براى نمونه در باره روايات

1.. الكافى : ج ۱ ص ۱۵۸ .

2.. قرب الإسناد : ص ۲۰۰ .

3.. كمال الدين : ص ۳۷۲ .


گزیده حکمت‌نامه رضوی
62

در تهذيب الأحكام، ۷۹۳ روايت و در الاستبصار، ۳۷۲ روايت آمده است.۱

روايات امام رضا عليه‏السلام در كتب اربعه، بيشتر با عناوين ابو الحسن (۸۹۷ روايت)،الرضا(۶۴۵ روايت)، ابوالحسن الرضا (۵۹۲ روايت) و يا با عناوينى همچون: ابوالحسن الأخير، ابوالحسن الثانى، ابوالحسن الماضى، ابوالحسن موسى، ابوالحسن على بن موسى،الخراسانى و ابن العبد الصالح، آمده است.

بيشتر احاديث امام رضا عليه‏السلام از جهت تعداد، به فقه مربوط است؛ امّا از جهت حجم، صفحات روايات كلام و عقايد منقول از امام رضا عليه‏السلام بيشتر از ديگر موضوعات است.۲

همچنين در متن كامل كتاب حاضر(حكمت‏نامه رضوى) بيش از ۱۸۰۰ مورد از رهنمودهاى حكيمانه امام رضا عليه‏السلام گردآورى شده است.

۷. پرورش شاگردان

راويان بسيارى در شمارِ ياران امام عليه‏السلام بوده‏اند. برقى، ۶۲ نفر۳ و شيخ طوسى، ۳۱۸ نفر۴ از راويان امام رضا عليه‏السلام را نام برده‏اند. يكى از محققّان معاصر، اسامى ۳۱۲ راوى از امام عليه‏السلام را همراه با روايات ايشان، گِرد آورده است.۵ اين تعداد راوى، تنها

1.. اين آمار برگرفته از نرم افزار «دراية النور» بخش اسناد / قسمت راوى است .

2.. روايات فقهى امام رضا عليه‏السلام نيز بسيار متنوّع است و تقريبا در تمام فروعات فقهى مى‏توان از ايشان ،روايت مشاهده كرد. در اين ميان ، بيشترين روايات فقهى در فروعات به اطعمه و اشربه ۱۷۶ روايت، صلاه (۱۳۰ روايت) و نكاح (۱۱۸ روايت) اختصاص دارد. در احاديث كلامى نيز بيشترين روايات به موضوع امامت (۴۹۲ روايت) مربوط است. از اين رو ، كاملاً اين نكته روشن است كه بحث امامت در اين دوران به خوبى بررسى و فروعات آن روشن و علنى گرديد.

3.. رجال البرقى: ص۱۲۷ ـ ۱۳۰.

4.. رجال الطوسى : ص ۳۵۱ ـ ۳۷۰ . روايات برخى از راويانى كه در رجال الطوسى آمده‏اند ، امروزه در متون روايى وجود ندارد .

5.. ر . ك : مسند الإمام الرضا عليه‏السلام : ج ۲ ص ۵۱۱ ـ ۵۵۶ .

  • نام منبع :
    گزیده حکمت‌نامه رضوی
    سایر پدیدآورندگان :
    محمد محمدی ری شهری، تلخیص: مرتضی خوش نصیب
    تعداد جلد :
    1
    ناشر :
    انتشارات دارالحدیث
    محل نشر :
    قم
    تاریخ انتشار :
    1394
    نوبت چاپ :
    اول
تعداد بازدید : 22677
صفحه از 545
پرینت  ارسال به