49
گزیده حکمت‌نامه رضوی

در آن ديار بوده است. از سوى ديگر، در گزارشى آمده است كه مطلبى ساختگى از جانب امام عليه‏السلام در ميان مردم شايع شده بود.۱ بعيد نيست كه اين شايعه، توسّط حكومت عليه امام منتشر شده باشد و خليفه به دنبال ترور شخصيتى امام بوده باشد. ابو صلت، خود را به زندان سرخس مى‏رساند و پس از ملاقات به امام مى‏گويد كه در بين مردم، شايع است كه شما چنين ادّعا كرده‏اى: «إِنَّكُمْ تَدَّعُونَ أَنَّ النَّاسَ لَكُمْ عَبِيدٌ»۲ ؛ يعنى مردم بندگان شما هستند. امام رضا عليه‏السلام از انتشار اين شايعه بسيار ناراحت شد و دست به دعا برداشت و گفت:۳۴۵

خدايا! اى آفريدگار آسمان‏ها و زمين! داناى به آشكار و نهان! تو شاهدى كه من آن را هيچ گاه نگفته‏ام و نشنيده‏ام كه هيچ يك از پدرانم آن را گفته باشد و تو دانايى كه اين مردم چه ستم‏ها بر ما روا داشتند و اين هم يكى از آنهاست.۶

در صورت صحيح بودن اين گزارش، نبايد اين زندان، مدّت مديدى طول كشيده باشد؛ چون مدّتى بعد، خليفه اخبار پيروزى‏هاى سپاهش بر كافران را در خانه امام عليه‏السلام (محلّ حبس) به ايشان مى‏دهد و امام عليه‏السلام به او پيشنهاد بازگشت به بغداد را مى‏دهد و او نيز مى‏پذيرد. پيش از بازگشت، فضل بن سهل در سرخس كشته مى‏شود و امام رضا عليه‏السلام نيز در بين راه در طوس به شهادت مى‏رسد.

هفت. روايات رضوى

رخدادهاى مهمّى در عصر امام رضا عليه‏السلام به وقوع پيوست كه بر تعداد و گونه‏هاى

1.. عيون أخبار الرضا عليه‏السلام: ج۲ ص ۱۸۳ ح ۶.

2.. ر . ك : حكمت‏نامه رضوى : ج ۲ ص ۲۶۰ ح ۵۸۵ .


گزیده حکمت‌نامه رضوی
48

كه جبرئيل، خدمت‏گزار پدرش بوده است.

چندى بعد، وقتى وى امام رضا عليه‏السلام را ملاقات كرد، به امام عليه‏السلام عرضه داشت: اشعارى برايتان سروده‏ام كه چنين است:

مُطَهَّرُونَ نَقِيَّاتٌ ثِيَابُهُمْ

تَجْرِى الصَّلاَةُ عَلَيْهِمْ أَيْنَمَا ذُكِرُوا

مَنْ لَمْ يَكُنْ عَلَوِيّاً حِينَ تَنْسُبُهُ

فَمَا لَهُ مِنْ قَدِيمِ الدَّهْرِ مُفْتَخَرٌ

فَاللَّهُ لَمَّا بَرَأ خَلْقاً فَأَتْقَنَهُ

صَفَاكُمُ وَ اصْطَفَاكُمْ أَيُّهَا الْبَشَرُ

فَأَنْتُمُ الْمَلَأُ الْأَعْلَى وَ عِنْدَكُمُ

عِلْمُ الْكِتَابِ وَ مَا جَاءَتْ بِهِ السُّوَرُ

پاكيزگانى پاك‏دامن اند

هرگاه ياد شوند، درود بر آنها جريان مى‏يابد

هر كس به گاه نَسَب يابى، علوى نباشد

از دير زمان، افتخارى نخواهد داشت

خداوند هنگامى كه خلق را آفريد و استوارشان كرد

شما را برگزيد و گزيده انسان كرد

شما ملأ اعلى۱ هستيد و نزد شماست

علم كتاب و آنچه سوره‏هاى قرآن آورده است.

بارى! پس از اين كه مأمون احساس كرد كه برخورد آگاهانه امام عليه‏السلام با پيشنهاد سياسى او، نه تنها توطئه سياسى او را ناكام كرده، بلكه به عكس، روز به روز بر محبوبيت امام عليه‏السلام در جامعه اسلامى افزوده مى‏شود و عرصه را بر ادامه خلافت غاصبانه عبّاسيان تنگ تر مى‏كند، تصميم گرفت امام عليه‏السلام را براى مدّتى در سرخس، زندانى كند.۲ به نظر مى‏رسد زندانى شدن امام عليه‏السلام در ماه‏هاى پايانى حضور ايشان

1.. اشاره دارد به اصطلاحى قرآنى در آيه هشت از سوره صافات و ۶۹ از سوره ص .

2.. عيون أخبار الرضا عليه‏السلام : ج ۲ ص ۱۸۳ ح ۶ . گزارش زندانى شدن امام عليه‏السلام در سرخس را فقط در همين حديث يافتيم و منبع ديگرى يافت نشد ؛ امّا نكته مهم آن است كه سند روايت ، «صحيح» است و در حديث آمده كه امام عليه‏السلام در خانه‏اى در سرخس ، زندانى شده بود ، در حالى كه در بند بوده و زندانبانان ، در ابتدا ، مانع از ورود ابو صلت به داخل آن خانه مى‏شوند . احتمال دارد اين زندان در راه بازگشت از مرو به طوس و سپس بغداد و پيش از تصميم به قتل امام بوده باشد .

  • نام منبع :
    گزیده حکمت‌نامه رضوی
    سایر پدیدآورندگان :
    محمد محمدی ری شهری، تلخیص: مرتضی خوش نصیب
    تعداد جلد :
    1
    ناشر :
    انتشارات دارالحدیث
    محل نشر :
    قم
    تاریخ انتشار :
    1394
    نوبت چاپ :
    اول
تعداد بازدید : 23068
صفحه از 545
پرینت  ارسال به