۸۰.المحاسنـ به نقل از يونس بن عبد الرحمان ـ: از امام رضا عليهالسلام پرسيدم: آيا وجود نمىيابد مگر آن كه خدا بخواهد واراده و تقدير كند؟ فرمود: «هستى نمىيابد، مگر آنچه خدا بخواهد و اراده كند و تقدير نمايد و حكم كند».
گفتم: مشيّت، يعنى چه؟ فرمود: «آغاز كار».
گفتم: اراده كرد، يعنى چه؟ فرمود: «[يعنى] ثبات بر كار».۱
گفتم: تقدير، يعنى چه؟ فرمود: «تعيين اندازه طول و عرض آن چيز».
گفتم: قضا، يعنى چه؟ فرمود: آن گاه كه به چيزى حكم كرد، آن را به اجرا مىگذارد. اين جاست كه بازگشتى براى آن نيست [و انجام كار قطعى مىشود]».
۳ / ۲
تقدير كارهاى بندگان
۸۱.التوحيدـ به نقل از حمدان بن سليمان ـ: به امام رضا عليهالسلام نوشتم و در باره كارهاى بندگان پرسيدم كه: آيا آفريدهاند يا غير آفريده؟
امام رضا عليهالسلام نوشت: «كارهاى بندگان، دو هزار سال پيش از آفرينش بندگان، در دانش خداوند، مقدّر بوده است».
۸۲.امام رضا عليهالسلامـ به نقل از پدرانش عليهمالسلام از پيامبر خدا صلىاللهعليهوآله ـ: خداوند عز و جل دو هزار سال پيش از آفريدن آدم، اندازهها را تعيين نمود و تدبيرها را انديشيد.
۳ / ۳
معناى مقدّر كردن كارها
۸۳.امام رضا عليهالسلامـ در حديث محض الإسلام ـ: خداوند ـ تبارك و تعالى ـ به هر كس به اندازه توانش تكليف مىكند. كارهاى بندگان، مخلوق خداوند متعالاند ؛ امّا به خلق تقديرى، نه خلق تكوينى. خدا هر چيزى را آفريده است. ما معتقد به جبر و تفويض نيستيم. خداوند، بى گناه را به جاى گنهكار، مؤخذه نمىكند و كودكان را به گناه پدران، عذاب نمىنمايد.
«هيچ كس، بار ديگرى را به دوش نخواهد كشيد». «و براى انسان، جز حاصل تلاش او نيست». خداوند، حق دارد كه ببخشد و تفضّل نمايد. او ستم و ظلم نمىكند؛ زيرا او از اين كار، منزّه است.
