119
گزیده حکمت‌نامه رضوی

۱۹. صفت مقدِّر بودن او

۶۸.امام رضا عليه‏السلام: بدان آن يگانه‏اى كه بدون اندازه و نهايت، استوار است، آفريده‏اى آفريد كه با نهايت و اندازه، تقدير شده بود، و آنچه را آفريد، دو آفريده بود: تقدير و تقدير شده. پس در هيچ يك از اين دو، رنگ و طعم و وزنى نبود. سپس، يكى از آن دو را [به گونه اى] قرار داد كه با ديگرى درك شود و هر دو را معلوم به ذات قرار داد [كه بدون نياز به چيز ديگر، قابل درك‏اند].

ه ـ بايسته‏هاى تنزيه خدا

۱. نفى همانند از او

۶۹.امام رضا عليه‏السلامـ در پاسخ به زنديقى كه پرسيد: خداوند، چگونه است و كجاست ؟ ـ: واى بر تو! آنچه مى‏پندارى، غلط است. او بى آن كه جا داشته باشد، جا را آفريد و بى آن كه چگونگى داشته باشد، چگونگى را آفريد. پس نه به چگونگى شناخته مى‏شود و نه به جا و مكان. نه با حواس، درك مى‏شود و نه با چيزى سنجيده مى‏گردد.

۷۰.امام رضا عليه‏السلامـ در بيان علّت لزوم اقرار به اين كه خدا مانندى ندارد ـ: به دلايلى چند... از جمله اين كه اگر بر مردمان لازم نبود كه بدانند خداوند، مانندى ندارد، هر آينه برايشان روا بود كه صفاتى چون ناتوانى و نادانى و دگرگون پذيرى و زوال و نيستى و دروغ و تجاوز، كه به آفريدگان نسبت داده مى‏شود، در حقّ او نيز به كار برده شود و كسى كه اين صفات در وجودش روا باشد، در معرض فناست و به عدالتش اعتمادى نشايد و گفتار او و امر و نهى و وعده و وعيد و پاداش‏دهى و كيفر رسانى‏اش تحقّق نمى‏پذيرد و اين امر، موجب تباهى خلق و بطلان ربوبيّت است.


گزیده حکمت‌نامه رضوی
118

۱۹. صِفَةُ تَقديرِهِ

۶۸.الإمام الرضا عليه‏السلام: اعلَم أنَّ الواحِدَ الَّذي هُوَ قائِمٌ بِغَيرِ تَقديرٍ ولا تَحديدٍ خَلَقَ خَلقاً مُقَدَّراً بِتَحديدٍ وتَقديرٍ، وكانَ الَّذي خَلَقَ خَلقَينِ اثنَينِ: التَّقديرَ والمُقَدَّرَ، فَلَيسَ في كُلِّ واحِدٍ مِنهُما لَونٌ ولا ذَوقٌ ولا وَزنٌ، فَجَعَلَ أحَدَهُما يُدرَكُ بِالآخَرِ، وجَعَلَهُما مُدرَكَينِ بِأنفُسِهِما.۱

ه ـ ما يَجِبُ في تَنزيهِهِ

۱. نَفيُ المِثلِ

۶۹.الإمام الرضا عليه‏السلام ـ لِلزِّنديقِ الَّذي سَألَ: كَيفَ هُوَ؟ وأينَ هُوَ؟ ـ: وَيلَكَ! إِنَّ الَّذي ذَهَبتَ إِلَيه غَلَطٌ ؛ هُوَ أيَّنَ الأينَ بِلا أينٍ، وكَيَّفَ الكَيفَ بِلا كَيفٍ، فَلا يُعرَفُ بِالكَيفوفِيَّةِ، ولا بِأينونِيَّةٍ، ولا يُدرَكُ بِحاسَّةٍ، ولا يُقاسُ بِشَيءٍ.۲

۷۰.عنه عليه‏السلام ـ في عِلَّةِ لُزومِ الإقرارِ بِأنَّ اللّهَ لَيسَ كَمِثلِهِ شَيءٌ ـ: لِعِلَلٍ:... ومِنها: أنَّهُ لَو لَم يَجِب عَلَيهِم أن يَعرِفوا أنَّهُ لَيسَ كَمِثلِهِ شَيءٌ، لَجازَ عِندَهُم أن يَجريَ عَلَيهِ ما يَجري عَلَى المَخلوقينَ ؛ مِنَ العَجزِ و الجَهلِ و التَّغَيُّرِ و الزَّوالِ و الفَناءِ و الكِذبِ و الاعتِداءِ، و مَن جازَت عَلَيهِ هذِهِ الأشياءُ لَم يُؤَن فَناؤُ، و لَم يُوثَق بِعَدلِهِ، و لَم يُحَقَّق قَولُهُ و أمرُهُ و نَهيُهُ ؛ و وَعدُهُ و وَعيدُهُ ؛ و ثَوابُهُ و عِقابُهُ، و في ذلكَ فَسادُ الخَلقِ، و إبطالُ الرُّبوبِيَّةِ.۳

1.. التوحيد : ص۴۳۸ ح۱ ، عيون أخبار الرضا عليه‏السلام : ج۱ ص۱۷۶ ح۱ كلاهما عن الحسن بن محمّدالنوفلي .

2.. الكافي : ج۱ ص۷۸ ح۳ ، عيون أخبار الرضا عليه‏السلام : ج۱ ص۱۳۱ ح۲۸ .

3.. عيون أخبار الرضا عليه‏السلام : ج۲ ص۱۰۳ ح۱ عن الفضل بن شاذان ، علل الشرائع : ص۲۵۶ ح۹ .

  • نام منبع :
    گزیده حکمت‌نامه رضوی
    سایر پدیدآورندگان :
    محمد محمدی ری شهری، تلخیص: مرتضی خوش نصیب
    تعداد جلد :
    1
    ناشر :
    انتشارات دارالحدیث
    محل نشر :
    قم
    تاریخ انتشار :
    1394
    نوبت چاپ :
    اول
تعداد بازدید : 22669
صفحه از 545
پرینت  ارسال به