۷
نقش نظام ادارى و اقتصادى كوفه در بسيج نظامى مردم
تركيب نژادى ، اعتقادى و سياسى مردم كوفه و نيز ويژگى هاى روانى آنها ، ايجاب مى كرد كه نظام ادارى و شرايط اقتصادى حاكم بر اين شهر ، نقش بسيار مؤثّرى در بسيج نظامى آنها داشته باشد . براى روشن شدن اين مطلب ، اشاره اى كوتاه به نظام ادارى كوفه و منابع درآمد مردم آن ، ضرورى است :
الف ـ نظام ادارى
مهم ترين عناصر تشكيلات ادارى كوفه ، عبارت بودند از :
يك . فرماندار
فرماندار (والى) ، مهم ترين مقام اجرايى كوفه بود كه مستقيما توسّط رئيس حكومت مركزى ، منصوب و اداره امور كوفه و توابع آن ۱ به او سپرده مى شد .
دو . رؤساى اَرباع
زياد بن ابيه ، هنگامى كه در سال ۵۰ هجرى به حكومت كوفه منصوب شد ، به منظور تسلّط بيشتر بر اين شهر ، آن را به چهار قسمت (رُبع) ، تقسيم كرد : ربع اهل مدينه ، ربع تميم و همْدان ، ربع ربيعه و كِنده ، ربع مَذحِج و اسد . همچنين براى هر يك ، رئيسى معيّن نمود كه مجموع آنها ، «رؤساى اَرباع» ناميده مى شدند .
فرماندهانى كه زياد براى اين ارباع انتخاب كرده بود ، به ترتيب ، عبارت بودند از : عمرو بن حريث ، خالد بن عَرَفطه ، قيس بن وليد و ابو بُردة بن ابى موسى اشعرى .
مسلم بن عقيل نيز هنگام برپايى قيام خود ، از اين نظام ، استفاده كرد و افراد هر ربع را در همان ربع ، سازماندهى نمود و خود ، رئيسى غير از رئيس منصوب از سوى