تحليلى در باره ارزيابى سفر امام حسين عليه السلام به عراق و نهضت كوفه

امام حسين عليه السلام ، پس از خارج شدن از مدينه ، از سوم شعبان تا هشتم ذى حجّه سال شصت هجرى ، حدود چهارماه و پنج روز در مكّه توقّف كرد و پس از دريافت نامه مسلم بن عقيل عليه السلام از كوفه ـ كه حاكى از آمادگى كوفيان براى حمايت از ايشان در برابر حكومت يزيد بود ـ ، و نيز احساس خطر جدّى از ناحيه كارگزاران نظام حاكم در مراسم حج ، در هشتم ذى حجّه ، مكّه را به قصد كوفه ، ترك كرد .
بر پايه گزارش هاى تاريخى امام حسين عليه السلام ، به رغم ممانعت جدّى حكومت اُمَوى كه در آغاز ، با واسطه و بى واسطه ، ايشان را از سفر به كوفه ، باز مى داشتند ، و با ردّ پيشنهاد شمارى از مصلحت انديشان و علاقه مندان به ايشان كه با خطرناك توصيف كردن اين سفر ، با اصرار تمام، از او مى خواستند كه از تصميم خود منصرف گردد ، دعوت كوفيان را پذيرفت و به سوى كوفه حركت كرد و ضمن پيشگويى هاى مكرّر كنايى و بلكه صريح از به شهادت رسيدن خود و همراهان ، روانه كربلا شد ، و هنگام حركت از مكّه به سوى عراق ، به بنى هاشم نوشت :
مَن لَحِقَ بِىَ استُشهِدَ ، ومَن تَخَلَّفَ عَنّى لَم يَبلُغِ الفَتحَ. ^۱ هر كس به من بپيوندد ، به شهادت مى رسد؛ و [امّا] هر كس نپيوندد ، به پيروزى نايل نمى آيد.
در اين باره ، چند پرسشْ مطرح است كه بايد به آنها پاسخ داد :
۱ . سؤال اوّل اين كه : آيا انتخاب كوفه به عنوان پايگاه قيام عليه حكومت يزيد ، از

حُر ، چون نامه را خواند ، به دنبال ياران مورد اعتمادش فرستاد و گفت: واى بر شما! نامه عبيد اللّه بن زياد رسيده و دستور داده كه با حسين كارى كنم كه او را خوش نمى آيد . به خدا سوگند ، دلم همراهى نمى كند و بدين كار ، رضايت نمى دهد.
مردى از ياران حرّ بن يزيد ـ كه كنيه اش ابو شَعثا كِنْدى بود ـ به فرستاده عبيد اللّه بن زياد نگريست و به وى گفت: براى چه آمده اى ، مادرت به عزايت بنشيند؟
آن مرد گفت: امر پيشوايم را اطاعت كردم و به بيعتم وفا نمودم و نامه اميرم را آوردم.
ابو شعثا به وى گفت: پروردگارت را نافرمانى كردى و پيشوايت را اطاعت كردى و خود را هلاك ساختى و براى خود ، ننگ خريدى. بد پيشوايى است، پيشواى تو! خداوند عز و جل فرمود : «آنها را پيشوايانى قرار داديم كه به سوى جهنّم ، دعوت مى كنند و روز قيامت ، يارى نمى بينند» ^۱ . ^۲