27
گزيده دانش نامه امام حسين عليه السلام

اجمالى منابع قابل استناد ، به قرار زير است :
۱. تَسميةُ مَن قُتلَ مع الحسين عليه السلام من وُلدِهِ و إخوَتِهِ و أهلِ بيتِهِ و شيعتِهِ ، اثر فُضَيل بن زبير اسدى كوفى ، از عالمان شيعى قرن دوم هجرى . اين اثر كم حجم ، نخستين منبع مستقلّ موجود ۱ در باره حماسه سازان عاشوراست .
۲. كتاب الطبقات الكبير ، اثر بزرگ و پر مراجعه محمّد بن سعد بن منيع زُهْرى (م ۲۳۰ ق) ، مشهور به «ابن سعد» .
۳. الإمامة و السياسة ، نوشته ابو محمّد عبد اللّه بن مسلم بن قُتَيبه دينَوَرى كوفى (۲۱۳ ـ ۲۷۶ ق) .
۴. أنساب الأشراف ، نوشته احمد بن يحيى بَلاذُرى (م ۲۷۹ ق) .
۵. الأخبار الطِّوال ، نوشته ابو حنيفه احمد بن داوود دينَوَرى (م ۲۸۲ يا ۲۹۰ ق) .
۶. تاريخ اليعقوبى ، نوشته ابن واضح احمد بن ابى يعقوب اسحاق بن جعفر (م ۲۹۲ ق) .
۷. تاريخ الاُمم و الملوك (تاريخ الطبرى) ، نوشته ابو جعفر محمّد بن جرير طبرى (م ۳۱۰ ق) .
۸. الفُتوح ، نوشته ابو محمّد احمد بن اعثم كوفى (م حدود ۳۱۴ ق) .
۹. العِقد الفريد ، نوشته ابو عمر احمد بن محمّد اَندَلُسى (۲۴۶ ـ ۳۲۸ ق) مشهور به ابن عبدِ رَبّه .
۱۰. مَقاتل الطالبيّين ، نوشته ابو الفرج على بن حسين اُمَوى اصفهانى (۲۸۴ ـ ۳۵۶ ق) .

1.ر . ك : كتاب شناسى تاريخى امام حسين عليه السلام : ص ۴۷ و ۷۴ . گفتنى است مقتل الحسينِ ابو مخنف لوط بن يحيى (م ۱۵۷ ق) ، پيش از اين كتاب ، نوشته شده ؛ امّا نسخه اى از آن در دسترس نيست ، گرچه در روزگار ما ، بارها گردآورى و بازسازى شده است: يك بار توسّط محمّد باقر محمودى و با عنوانِ: مقتل الحسين عليه السلام برواية هشام الكلبى عن أبى مخنف (كه هم چاپ مستقل دارد و هم در عَبَرات المصطفَين آمده است) و بار ديگر، توسّط محمّد هادى يوسفى غروى و با عنوان: وقعة الطفّ و بار سوم، توسّط حَسَن غفّارى و با عنوان : مقتل الحسين عليه السلام و بار چهارم، توسّط سيّد الجميلى و با عنوان: استشهاد الحسين عليه السلام و ...


گزيده دانش نامه امام حسين عليه السلام
26

۴ . منابع مفقود . ۱
مقصود از منابع قابل استناد ، آن دسته از منابع اند كه هويّت تاريخى دارند و نويسندگان آنها ، معيّن ، سرشناس و از عالمان روشمند بوده اند ، هر چند ديده نقد خود را بر يكايك روايات آنان ، باز نگاه مى داريم .
منابع غير قابل استناد يا ضعيف ، منابعى داستانى ، بى سند و بدون پشتوانه تاريخى اند كه اخبار گزارش شده در آنها را تنها به شرط يافتن مؤيِّدهاى تاريخى و تقويت شدن به وسيله منابع دسته نخست ، مى پذيريم .
در اين جا ، ابتدا منابع مهمّ قابل استناد (۳۳ كتاب) ، به اجمال و سپس منابع ضعيف امّا مشهور (ده كتاب) معرّفى خواهند شد ، در ادامه ضمن اشاره اى به منابع معاصر اين نكته توضيح داده مى شود كه چرا در «دانش نامه امام حسين عليه السلام » گزارش هاى منابع متأخر مورد بهره بردارى قرار نگرفته است .

الف ـ منابع قابل استناد

خوش بختانه منابع كهن ، متعدّد و قابل اتّكايى در دست اند كه به گزارش نهضت عاشورا پرداخته اند . اين منابع را مى توان به دو دسته : مستقل (منابعى كه ويژه گزارش دهى از نهضت عاشورا و حماسه سازان اين واقعه بى نظيرند) و مشتمل (منابعى كه تنها بخش ها يا فصل هايى از آنها ، در باره قيام امام حسين عليه السلام است) تقسيم نمود .
ما در اين جا ، اهمّ اين منابع را ، به ترتيب تاريخى برمى شماريم . گفتنى است كه اين منابع ، از اعتبار يكسانى برخوردار نيستند ؛ امّا همه آنها قابليت ارجاع و استناد را دارند و به وسيله پژوهش هاى تاريخى روشمند ، قابل بررسى و پذيرش اند . فهرست

1.در اين كتاب ، براى رعايت اختصار ، در باره منابع مفقود توضيحى داده نشده ، همچنين منابع قابل استناد و منابع معاصر به اجمال معرفى شده اند . براى مطالعه بيشتر به دانش نامه امام حسين عليه السلام : جلد اول مراجعه فرماييد .

  • نام منبع :
    گزيده دانش نامه امام حسين عليه السلام
    سایر پدیدآورندگان :
    محمّد محمّدی ری‌شهری، تلخیص: مرتضی خوش‌نصیب
    تعداد جلد :
    1
    ناشر :
    انتشارات دارالحدیث
    محل نشر :
    قم
    تاریخ انتشار :
    1389
    نوبت چاپ :
    اول
تعداد بازدید : 26716
صفحه از 1036
پرینت  ارسال به