431
گزيده دانش نامه امام حسين عليه السلام

ششم . دعوت كوفيان از امام عليه السلام

در سراسر جهان اسلام، جز اهل كوفه، هيچ كس از امام حسين عليه السلام براى قيام بر ضدّ حكومت يزيد، دعوت نكرد . از اين رو، يكى از پاسخ هاى امام عليه السلام به معترضان ، استناد به دعوت نامه هاى مردم كوفه بود . در چنين فضايى، اگر امام عليه السلام براى آغاز نهضت به نقطه ديگرى عزيمت مى كرد و به دست كارگزاران حكومت، كشته مى شد ، آيا او را به بى سياستى متّهم نمى كردند؟!

هفتم . ممانعت حكومت اموى از رفتن امام عليه السلام به كوفه

رسيدن امام حسين عليه السلام به كوفه براى امويان بسيار خطرناك بود و لذا پيش از سلطه كامل ابن زياد بر كوفه ، يزيد و كارگزارانش با همه توان تلاش مى كردند كه امام عليه السلام به كوفه نرود . يزيد، حتّى دست به دامن ابن عبّاس شد تا امام عليه السلام را از رفتن به كوفه باز دارد ، همچنين عمرو بن سعيد ، فرماندار مكّه، كوشيد تا جلوى رفتن امام عليه السلام را بگيرد ، و گروهى را اعزام كرد تا مانع خروج امام عليه السلام از مكّه شوند ، امّا پس از درگيرى مختصرى، امام عليه السلام روانه عراق گرديد .
بنا بر اين ، كوفه از نظر موقعيت فرهنگى ، سياسى ، اجتماعى ، نظامى و جغرافيايى ، مناسب ترين نقطه براى آغاز نهضت بر ضدّ حكومت يزيد بود . از اين رو، سيّد مرتضى رحمه الله در تحليل حادثه كربلا مى گويد :
اسباب پيروزى بر دشمن، روشن و آشكار بود ، امّا آن اتّفاق بد، ماجرا را دگرگون و معكوس كرد تا جايى كه به انجام رسيد ، آنچه رسيد . ۱
هر چند ما با اين نظر ، موافق نيستيم، ليكن به دلايلى كه بيان كرديم ، كوفه را بهترين گزينه براى تحقق اهداف نهضت حسينى مى دانيم . توضيح بيشتر اين مطلب، در بخش دوم خواهد آمد .

1.تنزيه الأنبياء: ص ۱۷۶، بحار الأنوار: ج ۴۵ ص ۹۸.


گزيده دانش نامه امام حسين عليه السلام
430

در جهان اسلام شد و به همين جهت ، پس از مرگ معاويه ، هنگامى كه جمع كوچكى از پيروان راستين اهل بيت عليهم السلام فعاليت تبليغاتى خود را براى بيعت با امام حسين عليه السلام و مبارزه با حكومت اُمَوى آغاز كردند ، در فضاى باز اجتماعى ناشى از ضعف فرماندار كوفه ، در مدّت كوتاهى فضاى عمومى شهر در اختيار هواداران امام حسين عليه السلام قرار گرفت .
امّا مردم مكّه و مدينه ، به دليل شرايط سياسى حاكم بر آنها ، مانند كوفيان به اهل بيت عليهم السلام علاقه مند نبودند . ابن ابى الحديد ، به نقل از ابو عمر نَهْدى ، از امام زين العابدين عليه السلام نقل كرده كه فرمود :
ما بِمَكَّةَ وَ المَدينَةِ عِشرونَ رَجُلاً يُحِبُّنا . ۱ در مكّه و مدينه ، بيست نفر هم نيستند كه ما را دوست بدارند .
در مقابل ، گزارش هاى فراوانى ، از كثرت نسبى علاقه مندان اهل بيت عليهم السلام در كوفه حكايت دارد ، چنان كه از امام باقر عليه السلام نقل شده كه فرمود :
إنَّ وَلايَتَنا عُرِضَت عَلى أهلِ الأَمصارِ فَلَم يَقبَلها قَبولَ أهلِ الكوفَةِ بِشَى ءٍ . ۲ ولايت ما، بر مردم شهرها ارائه شد . هيچ كدام مانند مردم كوفه ، آن را نپذيرفتند .
روايات ديگرى نيز رسيده اند كه مؤيّد اين اند كه هواداران اهل بيت عليهم السلام در كوفه ، بيش از هر شهر ديگرى وجود داشته اند. هر چند هوادارىِ بيشتر آنها در حدّ دفاع عملى و ايثار جان نبوده است ؛ ليكن در ساير شهرها ، اهل بيت عليهم السلام ، همين مقدار طرفدار هم نداشته اند و لذا هنگامى كه ابن زياد ، كوفيان را مجبور به رفتن به سوى سرزمين كربلا و جنگ با امام عليه السلام كرد ، بسيارى از آنها ، از نيمه راه گريختند و در كربلا ، حاضر نشدند . بَلاذُرى ، در اين باره مى نويسد :
يك گروه هزارنفره [از كوفه] اعزام مى شد ؛ امّا به جهت اكراه آنان از اين كار (نبرد با حسين عليه السلام ) ، تنها سيصد يا چهارصد نفر يا كمتر از اينها به مقصد مى رسيدند . ۳

1.شرح نهج البلاغة ، ابن ابى الحديد : ج ۴ ص ۱۰۴ ؛ بحار الأنوار : ج ۳۴ ص ۲۹۷ .

2.ثواب الأعمال : ص ۱۱۴ ح ۲۰ ، بحار الأنوار : ج ۱۰۱ ص ۴۶ ح ۶ .

3.ر . ك : أنساب الأشراف : ج ۳ ص ۳۸۶ .

  • نام منبع :
    گزيده دانش نامه امام حسين عليه السلام
    سایر پدیدآورندگان :
    محمّد محمّدی ری‌شهری، تلخیص: مرتضی خوش‌نصیب
    تعداد جلد :
    1
    ناشر :
    انتشارات دارالحدیث
    محل نشر :
    قم
    تاریخ انتشار :
    1389
    نوبت چاپ :
    اول
تعداد بازدید : 25514
صفحه از 1036
پرینت  ارسال به