پژوهشى در باره برخورد امام حسين عليه السلام با هداياى معاويه

بر پايه برخى گزارش ها ، سيره عملى امام حسن و امام حسين عليهماالسلام ، پذيرفتن هديه هاى معاويه بوده است . اين گزارش ها ، جدا از مباحث فقهى در باره حلّيت و حرمت هداياى سلطان جائر ، قابل تأمّل اند . حتى اگر اين هدايا مطلقاً يا با شرايط ويژه اى حلال باشند ، جنبه تاريخى و سياسى اين گزارش ها را بايد بررسى كرد .
با آن همه سوابق دشمنى ميان خانواده امام على عليه السلام و معاويه ، چگونه مى توان باور كرد كه فرزندان امام ، هداياى معاويه را قبول كنند ؟ آيا آنان به اهداف سياسى معاويه از اين بخشش ها ، پى نمى بردند ؟ آيا پذيرفتن هديه هاى معاويه ، تأييد عملىِ حكومت معاويه به شمار نمى آمد ؟ و سرانجام ، چه مصلحتى ايجاب مى كرد كه آنان هداياى دشمن كينه توز اهل بيت عليهم السلام را بپذيرند ؟
پاسخ ، اين است كه بى ترديد ، كارى كه موجب تأييد عملى حكومت آل ابو سفيان بر جامعه اسلامى باشد ، از فرزندان امام على عليه السلام سر نمى زده است در اين رابطه نكات زير شايان توجّه است .
اوّلاً ، پذيرفتن هداياى معاويه از سوى امام حسين عليه السلام ، هنگامى تأييد حكومت وى به شمار مى آمد كه امام در مقابل جنايات او سكوت كند ؛ ولى از آن جا كه امام عليه السلام با صراحت ، از معاويه انتقاد مى كرد ، نقشه زيركانه وى نقش بر آب مى شد و بدين سان ، پذيرش هديه او ، باعث تأييد حكومتش نبود ، چنان كه در حديثى از امام باقر عليه السلام مى خوانيم :
إنَّ الحَسَنَ وَ الحُسَينَ عليهماالسلام كانا يَغمِزانِ مُعاوِيَةَ وَ يَقولانِ فيهِ وَ يَقبَلانِ جَوائِزَهُ . ^۱

مسلّط شده ، در دست دارند ، بر خود آنان حرام است ؛ ولى بر مردم، رواست ، اگر از راه درست به آنان برسد و آن را به حق بگيرند . ^۱

۱۹۹.علل الشرائع :حسن و حسين ، فرزندان على عليه السلام ، آنچه را معاويه مى داد ، مى گرفتند ؛ امّا به اندازه بال مگسى از آن را براى خود و خانواده شان هزينه نمى كردند . ^۲

۲۰۰.كشف الغمّة :روايت شده هنگامى كه معاويه به مكّه رسيد ، مالى فراوان و لباس هايى متعدّد و عباهايى كامل ، به حسين عليه السلام رساند ؛ امّا او همه را باز گرداند و هيچ كدام را نپذيرفت . ^۳