571
گزیده شناخت‌نامه قرآن بر پایه قرآن و حدیث

فصل پنجم : آفات تفسير و تأويل‏

۵ / ۱

اشتباه در تفسير

۵۰۶.پيامبر خدا صلى اللَّه عليه وآله : در ميان امّت من ، گروهى هستند كه قرآن را مى‏خوانند و آن را مانند پراكنده شدن خرماهاى خشكيده نامرغوب مى‏پراكنند ۱ و آن را بر خلاف معنايش تأويل مى‏كنند . ۲

۵۰۷.پيامبر خدا صلى اللَّه عليه وآله: پس از خود ، براى امّتم از سه چيز مى‏ترسم : اين كه قرآن را تأويلات نابه‏جا كنند ، يا از لغزش‏هاى عالمان ، دنباله‏روى نمايند ، يا مال در ميانشان فراوان شود ، به طورى كه سركش و سرمست شوند . من ، راه نجات از اين وضعيت را به شما خبر مى‏دهم : امّا قرآن ، به [آياتِ‏] محكم آن عمل كنيد و به متشابهش ايمان داشته باشيد ، و امّا عالِم ، در انتظار بازگشتش بمانيد و از لغزشش پيروى نكنيد ، و امّا ثروت ، راه نجات از آن ، گزاردن شكر نعمت و ادا كردن حقّ آن (پرداخت حقوق شرعى) است . ۳

1.واژه «دَقَل» كه در متن عربى حديث آمده ، به معناى خرماى خشكيده و نامرغوبى است كه بر شاخه‏ها مى‏ماند و با تكان دادن ، به اطراف پراكنده مى‏شود . مراد ، اين است كه قرآن را تند تند و بدون دقّت در معانى آن مى‏خوانند، يا مراد ، اين است كه آن را كُند كُند و با فاصله دادن كلمات از هم مى‏خوانند .

2.إنَّ في‏اُمَّتي قَوماً يَقرَؤونَ القُرآنَ يَنثِرونَهُ نَثرَ الدَّقَلِ، يَتَأَوَّلونَهُ عَلى‏ غَيرِ تَأويلِهِ (تفسير ابن كثير : ج ۲ ص ۷ ، التاريخ الكبير : ج ۴ ص ۳۰۱ ش ۲۹۰۷) .

3.إنَّما أتَخَوَّفُ عَلى‏ اُمَّتي مِن بَعدي ثَلاثَ خِصالٍ: أن يَتَأَوَّلُوا القُرآنَ عَلى‏ غَيرِ تَأويلِهِ ، أو يَتَّبِعوا زَلَّةَ العالِمِ ، أو يَظهَرَ فيهِمُ المالُ حَتّى‏ يَطغَوا ويَبطَروا ، وسَاُنَبِّئُكُمُ المَخرَجَ مِن ذلِكَ: أمّا القُرآنُ فَاعمَلوا بِمُحكَمِهِ وآمِنوا بِمُتَشابِهِهِ ، وَأَمّا العالِمُ فَانتَظِروا فَيئَتَهُ وَلاتَتَّبِعوا زَلَّتَهُ ، وَأَمّا المالُ فَإِنَّ المَخرَجَ مِنهُ شُكرُ النِّعمَةِ وَأَداءُ حَقِّهِ (الخصال : ص ۱۶۴ ح ۲۱۶) .


گزیده شناخت‌نامه قرآن بر پایه قرآن و حدیث
570

۵۰۴.امام على عليه السلام : براى دل‏ها ، هيچ دردى دردناك‏تر از گناهان نيست . ۱

۵۰۵.امام باقر عليه السلام : براى دل ، چيزى تباه كننده‏تر از خطا نيست . ۲

نكته

اين احاديث ، در حقيقت ، تفسير آيه زيرند :
(كَلَّا بَلْ رَانَ عَلَى‏ قُلُوبِهِم مَّا كَانُواْ يَكْسِبُونَ ؛ ۳ چنين نيست؛ بلكه آنچه كرده‏اند، بر دل‏هايشان زنگار نهاده است) .

1.لا وَجَعَ أوجَعُ لِلقُلوبِ مِنَ الذُّنوبِ (الكافى : ج ۲ ص ۲۷۵ ح ۲۸ ، بحار الأنوار : ج ۷۳ ص ۳۴۲ ح ۲۵) .

2.ما مِن شَي‏ءٍ أفسَدَ لِلقَلبِ مِن خَطيئَةٍ (الكافى : ج ۲ ص ۲۶۸ ح ۱ ، الأمالى ، صدوق : ص ۴۸۱ ح ۶۴۹) .

3.مطففين : آيه ۱۴ .

  • نام منبع :
    گزیده شناخت‌نامه قرآن بر پایه قرآن و حدیث
    سایر پدیدآورندگان :
    محمّد محمّدی ری‌شهری، با همکاری: جمعی از پژوهشگران
    تعداد جلد :
    1
    ناشر :
    انتشارات دارالحدیث
    محل نشر :
    قم
    تاریخ انتشار :
    1392
    نوبت چاپ :
    اول
تعداد بازدید : 24248
صفحه از 597
پرینت  ارسال به