569
گزیده شناخت‌نامه قرآن بر پایه قرآن و حدیث

۳ . حكمت ، ميوه اخلاص است

۵۰۰.پيامبر خدا صلى اللَّه عليه وآله : بنده خداى عزّ وجلّ ، خويشتن را چهل روز براى خدا خالص نكرد ، مگر آن كه چشمه‏هاى حكمت از دلش بر زبانش جارى گشت . ۱

۵۰۱.امام على عليه السلام : با تحقّق اخلاص ، ديدگان ، نور مى‏گيرند . ۲

۵۰۲.امام على عليه السلام : آن كه ايمانش را خالص كرد ، هدايت يافت . ۳

نكته

اين احاديث ، در حقيقت ، تفسير آيه زيرند :
(وَ الَّذِينَ جَهَدُواْ فِينَا لَنَهْدِيَنَّهُمْ سُبُلَنَا وَ إِنَّ اللَّهَ لَمَعَ الْمُحْسِنِينَ ؛ ۴ كسانى كه در راه ما مجاهدت مى‏كنند، قطعاً به راه‏هايمان هدايتشان مى‏كنيم، و خداوند با نيكوكاران است) .

۴ . گناه ، دل را تار و بيمار و فاسد مى‏كند

۵۰۳.پيامبر خدا صلى اللَّه عليه وآله : خطا را سياهىِ در دل و عيبِ در سيما و سستىِ در عمل يافتم . ۵

1.ما أخلَصَ عَبدٌ للَّهِ‏ِ عزّ وجلّ أربَعينَ صَباحاً إلّا جَرَت يَنابيعُ الحِكمَةِ مِن قَلبِهِ عَلى‏ لِسانِهِ (عيون أخبار الرضا عليه السلام : ج ۲ ص ۶۹ ح ۳۲۱ ، الكافى : ج ۲ ص ۱۶ ح ۶) .

2.عِندَ تَحَقُّقِ الإِخلاصِ تَستَنيرُ البَصائِرُ (غرر الحكم : ج ۴ ص ۳۲۳ ح ۶۲۱۱ ، عيون الحكم والمواعظ : ص ۳۳۸ ح ۵۷۶۵) .

3.هُدِيَ مَن أخلَصَ إيمانَهُ (غرر الحكم : ج ۶ ص ۱۹۳ ح ۱۰۰۱۵ ، عيون الحكم والمواعظ : ص ۵۱۱ ح ۹۳۰۱) .

4.عنكبوت : آيه ۶۹ .

5.وَجَدتُ الخَطيئَةَ سَواداً فِي القَلبِ ، وشَيناً فِي الوَجهِ ، ووَهناً فِي العَمَلِ (حلية الأولياء : ج ۲ ص ۱۶۱ ش ۱۷۰ ، الفردوس : ج ۴ ص ۳۸۱ ح ۷۱۰۹) .


گزیده شناخت‌نامه قرآن بر پایه قرآن و حدیث
568

نكته

اين احاديث و امثال اينها ، در حقيقت ، تفسير آيات زيرند :
(شَهِدَ اللَّهُ أَنَّهُ لَآ إِلَهَ إِلَّا هُوَ وَالْمَلَائِكَةُ وَأُوْلُواْ الْعِلْمِ قَآئِمَا بِالْقِسْطِ لَآ إِلَهَ إِلَّا هُوَ الْعَزِيزُ الْحَكِيمُ ؛ ۱ خداوند، گواهى داده كه معبودى جز او نيست، و فرشتگان و صاحبان علم [نيز گواهى داده‏اند]. خداوند، برپا دارنده عدالت است. هيچ معبودى جز خداى شكست‏ناپذير و حكيم نيست) .
(وَ يَرَى الَّذِينَ أُوتُواْ الْعِلْمَ الَّذِى أُنزِلَ إِلَيْكَ مِن رَّبِّكَ هُوَ الْحَقَّ وَ يَهْدِى إِلَى‏ صِرَ طِ الْعَزِيزِ الْحَمِيدِ ؛ ۲ و كسانى كه به آنان علم داده شده، مى‏بينند كه آنچه از پروردگارت به تو نازل شد، حق است و به راه خداى شكست‏ناپذير و ستوده هدايت مى‏كند) .

۲ . خشيت، ميوه دانش است

۴۹۷.امام على عليه السلام : مايه خَشيت (خداتَرسى) ، دانش است . ۳

۴۹۸.امام على عليه السلام : هر گاه دانش انسان افزون شود ، بر ادبش افزوده مى‏شود و بيم وى از پروردگارش دو چندان مى‏گردد . ۴

۴۹۹.پيامبر خدا صلى اللَّه عليه وآله : خداتَرسى ، نشانه‏اى كافى بر وجود دانش است . ۵

نكته

اين احاديث و مشابه آنها ، در حقيقت ، تفسير آيه‏هاى زيرند :
(إِنَّمَا يَخْشَى اللَّهَ مِنْ عِبَادِهِ الْعُلَمَؤُاْ ؛ ۶ از بندگان خدا، تنها دانايان اند كه از خدا مى‏ترسند).
(إِنَّ الَّذِينَ أُوتُواْ الْعِلْمَ مِن قَبْلِهِ إِذَا يُتْلَى‏ عَلَيْهِمْ يَخِرُّونَ لِلْأَذْقَانِ سُجَّدًا * وَ يَقُولُونَ سُبْحَنَ رَبِّنَآ إِن كَانَ وَعْدُ رَبِّنَا لَمَفْعُولًا * وَ يَخِرُّونَ لِلْأَذْقَانِ يَبْكُونَ وَ يَزِيدُهُمْ خُشُوعًا ؛ ۷ كسانى كه پيش از نزول آن، بديشان علم داده شده ، وقتى بر آنها تلاوت مى‏شود، سجده‏كنان به رو در مى‏افتند و مى‏گويند: پروردگار ما منزّه است. وعده پروردگار ما قطعاً تحقّق يافتنى است. به رو در مى‏افتند و مى‏گريند و بر خشوعشان مى‏افزايد) .

1.آل عمران : آيه ۱۸ .

2.سبأ : آيه ۶ .

3.سَبَبُ الخَشيَةِ العِلمُ (غرر الحكم : ج ۴ ص ۱۲۴ ح ۵۵۳۵ ، عيون الحكم والمواعظ : ص ۲۸۱ ح ۵۰۷۶) .

4.إذا زادَ عِلمُ الرَّجُلِ زادَ أدَ بُهُ وتَضاعَفَت خَشيَتُهُ لِرَبِّهِ (غرر الحكم : ج ۳ ص ۱۹۳ ح ۴۱۷۴) .

5.كَفى‏ مِنَ العِلمِ الخَشيَةُ (تاريخ أصبهان : ج ۱ ص ۱۶۲ ش ۱۴۳ ، المعجم الكبير : ج ۹ ص ۱۸۹ ح ۸۹۲۷) .

6.فاطر : آيه ۲۸ .

7.اسرا : آيه ۱۰۷ - ۱۰۹ .

  • نام منبع :
    گزیده شناخت‌نامه قرآن بر پایه قرآن و حدیث
    سایر پدیدآورندگان :
    محمّد محمّدی ری‌شهری، با همکاری: جمعی از پژوهشگران
    تعداد جلد :
    1
    ناشر :
    انتشارات دارالحدیث
    محل نشر :
    قم
    تاریخ انتشار :
    1392
    نوبت چاپ :
    اول
تعداد بازدید : 24238
صفحه از 597
پرینت  ارسال به