۴۲۱.امام صادق عليه السلام: قرآن ، [آياتِ] محكم دارد و [آياتِ] متشابه . به محكمِ آن ، ايمان داريم و بِدان عمل مىكنيم ، و به متشابه ايمان داريم ؛ ولى آن را به كار نمىبنديم . اين ، همان سخن خداست كه : (امّا كسانى كه در دلهايشان انحراف است ، براى فتنهجويى و طلب تأويل آن [ به دلخواه خود ] ، از متشابه آن پيروى مىكنند، با آن كه تأويلش را جز خدا و ريشهداران در دانش ، كسى نمىداند ؛ [ همانان كه ]مىگويند: «ما بِدان ايمان آورديم . همه[ ى آيات ، چه محكم و چه متشابه ] ، از جانب پروردگار ماست») . ريشهداران در دانش ، همان خاندان محمّدند . ۱
۱ / ۲
وجوه قرآن
۴۲۲.پيامبر خدا صلى اللَّه عليه وآله: قرآن، رام و چند وجهى ۲ است. پس، آن را بر بهترين وجهش حمل كنيد. ۳
1.إنَّ القُرآنَ مُحكَمٌ ومُتَشابِهٌ ، فَأَمّا المُحكَمُ فَنُؤمِنُ بِهِ ونَعمَلُ بِهِ ونَدينُ بِهِ ، وأمَّا المُتَشابِهِ فَنُؤمِنُ بِهِ ولا نَعمَلُ بِهِ ، هُوَ قَولُ اللَّهِ : (فَأَمَّا الَّذِينَ فِى قُلُوبِهِمْ زَيْغٌ فَيَتَّبِعُونَ مَا تَشَبَهَ مِنْهُ ابْتِغَاءَ الْفِتْنَةِ وَابْتِغَاءَ تَأْوِيلِهِ وَمَا يَعْلَمُ تَأْوِيلَهُ إِلَّا اللَّهُ وَالرَّ سِخُونَ فِى الْعِلْمِ يَقُولُونَ ءَامَنَّا بِهِ كُلٌّ مِّنْ عِندِ رَبِّنَا) وَالرّاسِخونُ فِي العِلمِ هُم آلُ مُحَمَّدٍ (تفسير العيّاشى: ج ۱ ص ۱۶۲ ح ۴ وص ۱۱ ح ۶ ، الاُصول الستّة عشر : ص ۶۶) .
2.«رام» ، محتمل دو معناست: يكى آن كه قرآن ، فرمانبر حاملان خويش است و با زبان آنها سخن مىگويد و دوم ، اين كه قرآن ، معانى خود را توضيح مىدهد تا فهم كوشندگان از دريافت آن ، ناتوان نماند.
«چند وجهى» نيز داراى دو معناست: اوّل ، اين كه پارهاى از واژگان قرآن ، چند معنا دارند و دوم ، اين كه قرآن شكلهاى گوناگونى از قبيل : امر و نهى و ترغيب و ترهيب و تحليل و تحريم ، در خود دارد.
3.القُرآنُ ذَلولٌ ذو وُجوهٍ ، فَاحمِلوهُ عَلى أحسَنِ الوُجوهِ (مجمع البيان: ج ۱ ص ۸۱ ، عوالى اللآلى: ج ۴ ص ۱۰۴ ح ۱۵۳) .