۴ / ۲
جامعترين آيه قرآن
۲۲۷.المستدرك على الصحيحين - به نقل از عبد اللَّه بن مسعود - : جامعترين آيه قرآن در خير و شر ، اين آيه از سوره نحل است : (در حقيقت، خدا به دادگرى و نيكوكارى و بخشش به خويشاوندان ، فرمان مىدهد و از كار زشت و ناپسند و ستم ، باز مىدارد. به شما اندرز مىدهد. باشد كه پند گيريد)۱ . ۲
۴ / ۳
اميدبخشترين آيه از كتاب خدا
۲۲۸.تفسير العيّاشى - به نقل از ابو حمزه ثُمالى ، از امام باقر عليه السلام يا امام صادق عليه السلام - : على عليه السلام رو به مردم كرد و فرمود : «به نظر شما ، اميدبخشترين آيه كتاب خدا ، كدام است؟» .
يكى گفت : [ آيه ] (مسلّماً خدا، اين را كه به او شرك ورزيده شود ، نمىبخشايد و غير از آن را براى هر كه بخواهد، مىبخشايد)۳ . فرمود : «نيكوست ؛ امّا اين [آيه] نيست» .
ديگرى گفت : [اين آيه است :] (اى بندگان من كه به خويشتن ستم كردهايد! از رحمت خدا نوميد مشويد)۴ . على عليه السلام فرمود : «نيكوست ؛ امّا اين [آيه] نيست» .
ديگرى گفت : [اين آيه است :] (آنان كه چون كار زشتى كنند، يا بر خود ، ستم روا دارند، خدا را به ياد مىآورند و براى گناهانشان آمرزش مىخواهند)۵ . فرمود : «نيكوست ؛ امّا اين [آيه ]نيست» .
ديگر ، كسى چيزى نگفت . على عليه السلام فرمود : «چرا خاموش شديد ، اى گروه مسلمانان؟» .
گفتند : به خدا كه چيزى براى گفتن نداريم!
فرمود : «از پيامبر خدا صلى اللَّه عليه وآله شنيدم كه مىفرمايد : "اميدبخشترين آيه در كتاب خدا ، اين آيه است : (و در دو طرف روز (اوّل و آخر آن) و نخستين ساعات شب ، نماز را بر پا دار كه به يقين، نيكىها بدىها را از بين مىبرند )۶ " . همه آيه را خواند و فرمود : "اى على! سوگند به آن كه مرا به حق ، نويد دهنده و هشدار دهنده فرستاد ، هر يك از شما ، براى وضو كه بر مىخيزد ، گناهان ، از اعضاى بدن او ، فرو مىريزند ، و چون روى و دلِ خويش را به سوى خدا گرداند [و با حضور قلب ، به نماز ايستاد] ، پيش از آن كه نمازش را تمام كند ، از همه گناهان ، پاك مىشود ، همانند روزى كه از مادرش متولّد شده است . اگر هم در فاصله دو نماز ، گناهى كرد ، باز [با نماز بعدى ]همين گونه ، پاك مىشود" .
پيامبر صلى اللَّه عليه وآله پنج نماز را به همين گونه بر شمرد و سپس فرمود : "اى على! نمازهاى پنجگانه براى امّت من ، به منزله رودى جارى از جلوى خانه هر يك از شمايند . حال اگر كسى از شما ، بدنش كثيف باشد و پنج مرتبه در روز ، خود را در آن رود بشُويَد ، چه گمان مىكند؟ آيا ديگر در بدنش ، چركى مىمانَد؟ به خدا سوگند كه نمازهاى پنجگانه نيز براى امّت من ، چنين نقشى دارند"» . ۷
1.نحل: آيه ۹۰ .
2.إنَّ أجمَعَ آيَةٍ فِي القُرآنِ لِلخَيرِ وَالشَّرِّ في سورَةِ النَّحلِ : (إِنَّ اللَّهَ يَأْمُرُ بِالْعَدْلِ وَ الْإِحْسَنِ وَ إِيتَاىِ ذِى الْقُرْبَى وَ يَنْهَى عَنِ الْفَحْشَاءِ وَالْمُنكَرِ وَ الْبَغْىِ يَعِظُكُمْ لَعَلَّكُمْ تَذَكَّرُونَ)(المستدرك على الصحيحين: ج ۲ ص ۳۸۸ ح ۳۳۵۸) .
3.نساء: آيه ۴۸ ، ۱۱۶ .
4.زمر : آيه ۵۳ .
5.آل عمران : آيه ۱۳۵ .
6.هود : آيه ۱۱۴ .
7.إنَّ عَلِيّاً عليه السلام أقبَلَ عَلَى النّاسِ فَقالَ: أيُّ آيَةٍ في كِتابِ اللَّهِ أرجى عِندَكُم؟ فَقالَ بَعضُهُم: (إِنَّ اللَّهَ لَا يَغْفِرُ أَن يُشْرَكَ بِهِ وَيَغْفِرُ مَا دُونَ ذَ لِكَ لِمَن يَشَاءُ) قالَ: حَسَنَةٌ ولَيسَت إيّاها ، فَقالَ بَعضُهُم: (يَعِبَادِىَ الَّذِينَ أَسْرَفُواْ عَلَى أَنفُسِهِمْ لَا تَقْنَطُواْ مِن رَّحْمَةِ اللَّهِ) قالَ: حَسَنَةٌ ولَيسَت إيّاها ، وقالَ بَعضُهُم: (وَالَّذِينَ إِذَا فَعَلُواْ فَحِشَةً أَوْظَلَمُواْ أَنفُسَهُمْ ذَكَرُواْ اللَّهَ فَاسْتَغْفَرُواْ لِذُنُوبِهِمْ) قالَ: حَسَنَةٌ ولَيسَت إيّاها ، قالَ: ثُمَّ أحجَمَ النّاسُ ، فَقالَ: ما لَكُم يا مَعشَرَ المُسلِمينَ؟ قالوا: لا وَاللَّهِ ما عِندَنا شَيءٌ ، قالَ: سَمِعتُ رَسولَ اللَّهِ صلى اللَّه عليه وآله يَقولُ: أرجى آيَةٍ في كِتابِ اللَّهِ: (وَ أَقِمِ الصَّلَوةَ طَرَفَىِ النَّهَارِ وَ زُلَفًا مِّنَ الَّيْلِ إِنَّ الْحَسَنَتِ يُذْهِبْنَ السَّيَِّاتِ) وقَرَأَ الآيَةَ كُلَّها ، وقالَ: يا عَلِيُّ ، وَالَّذي بَعَثَني بِالحَقِّ بَشيراً ونَذيراً ، إنَّ أحَدَكُم لَيَقومُ إلى وُضوئِهِ فَتَساقَطُ عَن جَوارِحِهِ الذُّنوبُ ، فَإِذَا استَقبَلَ (اللَّهَ) بِوَجهِهِ وقَلبِهِ لَم يَنفَتِل عَن صَلاتِهِ وعَلَيهِ مِن ذُنوبِهِ شَيءٌ كَما وَلَدتهُ اُمُّهُ ، فَإِن أصابَ شَيئاً بَينَ الصَّلاتَينِ كانَ لَهُ مِثلُ ذلِكَ حَتّى عَدَّ الصَّلَواتِ الخَمسَ. ثُمَّ قالَ: يا عَلِيُّ إنَّما مَنزِلَةُ الصَّلَواتِ الخَمسِ لِاُمَّتي كَنَهرٍ جارٍ عَلى بابِ أحَدِكُم ، فَما ظَنُّ أحَدِكُم لَو كانَ في جَسَدِهِ دَرَنٌ ثُمَّ اغتَسَلَ في ذلِكَ النَّهرِ خَمسَ مَرّاتٍ فِي اليَومِ ، أكانَ يَبقى في جَسَدِهِ دَرَنٌ؟ فَكَذلِكَ وَاللَّهِ الصَّلَواتُ الخَمسُ لِاُمَّتي (تفسير العيّاشى: ج ۲ ص ۱۶۱ ح ۷۴ ، مجمع البيان: ج ۵ ص ۳۰۷) .