367
گزیده شناخت‌نامه قرآن بر پایه قرآن و حدیث

۵ / ۳

گريستن عبد اللَّه بن رَواحه‏

۱۷۲.تاريخ الطبرى - به نقل از عُروة بن زُبير - : پيامبر خدا صلى اللَّه عليه وآله در جمادى الاولى سال هشتم [هجرى‏] ، لشكريانش را به سوى موته گسيل داشت و زيد بن حارثه را به فرماندهى آن گماشت و فرمود : «اگر زيد بن حارثه كشته شد ، جعفر بن ابى طالب ، فرمانده است و اگر جعفر كشته شد ، عبد اللَّه بن رواحه جانشين اوست» .
سپاهيان اسلام - كه سه هزار نفر بودند - ، ساز و برگ بر گرفتند و آماده رفتن شدند. چون زمان حركتشان فرا رسيد ، مردم با فرماندهان پيامبر خدا صلى اللَّه عليه وآله خداحافظى كردند و بِدرودشان گفتند . عبد اللَّه بن رواحه ، هنگام خداحافظى با او ، گريه‏اش گرفت . گفتند : چرا گريه مى‏كنى ، اى پسر رواحه؟
گفت : به خدا سوگند كه مرا نه علاقه‏اى به دنياست و نه شوقى به شما [كه موجب گريه‏ام شده باشد] ؛ بلكه از پيامبر خدا صلى اللَّه عليه وآله شنيدم كه آيه‏اى از كتاب خدا را مى‏خواند كه در آن ، از آتش [دوزخ‏] ، ياد شده است : (و هيچ يك از شما نيست ، مگر به آن وارد مى‏شود . اين امر ، همواره بر پروردگارت ، حكمى قطعى است)۱ ، و من نمى‏دانم كه پس از وارد شدنم [به آتش‏] ، چگونه از آن خارج شوم !
مسلمانان گفتند : خدا يارتان باشد و از شما ، دفاع كند و شما را سالم ، به سوى ما باز گردانَد . ۲

1.مريم: آيه ۷۱ .

2.بَعَثَ رَسولُ اللَّهِ صلى اللَّه عليه وآله بَعثَهُ إلى‏ مُؤتَةَ في جُمادَى الاُولى‏ مِن سَنَةِ ثَمانٍ ، وَاستَعمَلَ عَلَيهِم زَيدَ بنَ حارِثَةَ ، وقالَ: إن اُصيبَ زَيدُ بنُ حارِثَةَ فَجَعفَرُ بنُ أبي طالِبٍ عَلَى النّاسِ ، فَإِن اُصيبَ جَعفَرٌ فَعَبدُ اللَّهِ بنُ رَواحَةَ عَلَى النّاسِ. فَتَجَهَّزَ النّاسُ ثُمَّ تَهَيَّؤوا لِلخُروجِ ، وهُم ثَلاثَةُ آلافٍ ، فَلَمّا حَضَرَ خُروجُهُم وَدَّعَ النّاسُ اُمَراءَ رَسولِ اللَّهِ صلى اللَّه عليه وآله وسَلَّموا عَلَيهِم. ووَدَّعوهُم فَلَمّا وُدِّعَ عَبدُ اللَّهِ بنُ رَواحَةَ مَعَ مَن وُدِّعَ مِن اُمَراءِ رَسولِ اللَّهِ صلى اللَّه عليه وآله بَكى‏ ، فَقالوا لَهُ : ما يُبكيكَ يَابنَ رَواحَةَ؟ فَقالَ: أما وَاللَّهِ ما بي حُبُّ الدُّنيا ولا صَبابَةٌ بِكُم ، ولكِنّي سَمِعتُ رَسولَ اللَّهِ صلى اللَّه عليه وآله يَقرَأُ آيَةً مِن كِتابِ اللَّهِ يَذكُرُ فيهَا النّارَ: (وَ إِن مِّنكُمْ إِلَّا وَارِدُهَا كَانَ عَلَى‏ رَبِّكَ حَتْمًا مَّقْضِيًّا) ، فَلَستُ أدري كَيفَ لي بِالصَّدَرِ بَعدَ الوُرودِ! فَقالَ المُسلِمونَ: صَحِبَكُمُ اللَّهُ ودَفَعَ عَنكُم ، ورَدَّكُم إلَينا صالِحينَ (تاريخ الطبرى : ج ۳ ص ۳۶ ، السيرة النبويّة ، ابن هشام : ج ۴ ص ۱۵) .


گزیده شناخت‌نامه قرآن بر پایه قرآن و حدیث
366

۵ / ۲

اسلام آوردن جُبَير بن مُطعِم‏

۱۷۱.البرهان فى علوم القرآن ، زَركشى : خطّابى ، گفته است : به نظر من ، اعجاز قرآن ، جهت ديگرى دارد كه مردم (دانشمندان) ، از آن ، غفلت كرده‏اند و جز شمارى بسيار اندك ، كسى آن را نمى‏داند ، و آن جهت ، اين است كه قرآن ، در دل‏ها كارساز است و در جان‏ها ، اثر مى‏گذارد ؛ زيرا هيچ سخنى جز قرآن ، اعم از نظم و نثر نيست كه وقتى به گوش مى‏خورد ، دل در حالتى از آن ، كاملاً شيرينى و لذّت ، و در حالتى هم ترس و هراس ، احساس مى‏كند .
خداوند متعال ، فرموده است : (اگر اين قرآن را بر كوهى فرو مى‏فرستاديم، يقيناً آن [ كوه ]را از بيم خدا ، فروتن [ و ]از هم‏پاشيده مى‏ديدى)۱ و فرموده است : (خدا ، زيباترين سخن را [به صورت ]كتابى متشابه، متضمّن وعده و وعيد ، نازل كرده است . آنان كه از پروردگارشان مى‏هراسند، پوست بدنشان ، از آن به لرزه مى‏افتد...)۲ .
آنچه موجب شد كه جُبَير بن مُطعِم ، اسلام آورد ، همين ويژگى [قرآن‏] بود . او زمانى كه سوره طور را از پيامبر صلى اللَّه عليه وآله شنيد ، چون به اين جا رسيد : (همانا عذاب پروردگارت ، قطعاً واقع شدنى است)۳ ، گفت : ترسيدم كه عذاب ، فرا رسد .
در روايتى ديگر ، آمده است كه گفت : نزديك بود قلبم از جا كَنده شود . سپس اسلام آورد . ۴

1.حشر : آيه ۲۱ .

2.زمر : آيه ۲۳ .

3.طور: آيه ۷ .

4.قالَ الخَطّابِيُّ: وقُلتُ في إعجازِ القُرآنِ وَجهاً آخَرَ ذَهَبَ عَنهُ النّاسُ ، فَلا يَكادُ يَعرِفُهُ إلّا الشّاذُّ في آحادِهِم وهُوَ : صَنيعُهُ بِالقُلوبِ ، وتَأثيرُهُ فِي النُّفوسِ ، فَإِنَّكَ لا تَسمَعُ كَلاماً غَيرَ القُرآنِ مَنظوماً ولا مَنثوراً ، إذا قَرَعَ السَّمعَ خَلَصَ لَهُ إلَى القَلبِ مِنَ اللَّذَّةِ وَالحَلاوَةِ في حالٍ ، ومِنَ الرَّوعَةِ وَالمَهابَةِ في حالٍ اُخرى‏ ما يَخلُصُ مِنهُ إلَيهِ. قالَ اللَّهُ تَعالى‏: (لَوْ أَنزَلْنَا هَذَا الْقُرْءَانَ عَلَى‏ جَبَلٍ لَّرَأَيْتَهُ خَشِعًا مُّتَصَدِّعًا مِّنْ خَشْيَةِ اللَّهِ) .
وقالَ تَعالى‏: (اللَّهُ نَزَّلَ أَحْسَنَ الْحَدِيثِ كِتَبًا مُّتَشَبِهًا مَّثَانِىَ تَقْشَعِرُّ مِنْهُ جُلُودُ الَّذِينَ يَخْشَوْنَ رَبَّهُمْ)الآيَةَ . قُلتُ: ولِهذا أسلَمَ جُبَيرُ بنُ مُطعِمٍ لَمّا سَمِعَ قِراءَةَ النَّبِيِّ صلى اللَّه عليه وآله لِلطّورِ ، حَتّى‏ انتَهى‏ إلى‏ قَولِهِ: (إِنَّ عَذَابَ رَبِّكَ لَوَ قِعٌ) ، قالَ: خَشيتُ أن يُدرِكَنِي العَذابُ. وفي لَفظٍ: كادَ قَلبي يَطيرُ ، فَأَسلَمَ
(البرهان فى علوم القرآن ، زركشى : ج ۲ ص ۱۰۶) .

  • نام منبع :
    گزیده شناخت‌نامه قرآن بر پایه قرآن و حدیث
    سایر پدیدآورندگان :
    محمّد محمّدی ری‌شهری، با همکاری: جمعی از پژوهشگران
    تعداد جلد :
    1
    ناشر :
    انتشارات دارالحدیث
    محل نشر :
    قم
    تاریخ انتشار :
    1392
    نوبت چاپ :
    اول
تعداد بازدید : 24329
صفحه از 597
پرینت  ارسال به