295
گزیده شناخت‌نامه قرآن بر پایه قرآن و حدیث

دو . آيه ۱۸۰ از سوره بقره

۱۱۵.تفسير العيّاشى - به نقل از ابو بصير ، از امام باقر يا امام صادق عليهما السلام در باره اين سخن خداوند متعال : (كُتِبَ عَلَيْكُمْ إِذَا حَضَرَ أَحَدَكُمُ الْمَوْتُ إِن تَرَكَ خَيْرًا الْوَصِيَّةُ لِلْوَ لِدَيْنِ وَ الْأَقْرَبِينَ ؛ بر شما مقرّر شده است كه چون يكى از شما مرگش فرا رسيد ، هرگاه ثروتى بر جاى گذارد ، براى پدر و مادر و خويشاوندان خود ، به‏طور پسنديده و منصفانه وصيّت كند) : اين آيه با آيه فرائض - كه ارث‏ها در آن مشخّص شده‏اند نسخ گرديده است : (هر كس وصيّت را پس از آن كه آن را شنيد، تغيير دهد، گناهش بر عهده كسانى است كه آن را تغيير مى‏دهند)۱ كه منظورش ، وصى است . ۲

۱۱۶.سنن الدارمى - به نقل از ابن عبّاس - : مال براى فرزند بود و وصيّت براى كمك به پدر و مادر و خويشاوندان انجام مى‏شد . خداوند ، هر چه از اين را دوست داشت ، نسخ كرد و براى مرد ، دو برابر زن سهم قرار داد ، و براى پدر و مادر ، هر يك ، يك ششم و يك سوم ، و براى زن ، يك هشتم و يك چهارم و براى مرد ، نصف و يك چهارم ، سهم تعيين نمود . ۳

سه . آيه ۲۴۰ از سوره بقره

۱۱۷.تفسير العيّاشى - به نقل از معاويه [بن بريد] - : از ايشان (امام صادق عليه السلام) در باره اين آيه :

1.بقره : آيه ۱۸۱ .

2.هِيَ مَنسوخَةٌ ، نَسَخَتها آيَةُ الفَرائِضِ الَّتي هِيَ المَواريثُ ، (فَمَن بَدَّلَهُ بَعْدَ مَا سَمِعَهُ فَإِنَّمَا إِثْمُهُ عَلَى الَّذِينَ يُبَدِّلُونَهُ)يَعني بِذلِكَ الوَصِيَّ (تفسير العيّاشى : ج ۱ ص ۷۷ ح ۱۶۷ ، تفسير القمّى : ج ۱ ص ۶۵) .

3.كانَ المالُ لِلوَلَدِ وكانَتِ الوَصِيَّةُ لِلوالِدَينِ وَالأَقرَبينَ ، فَنَسَخَ اللَّهُ مِن ذلِكَ ما أحَبَّ ، فَجَعَلَ لِلذَّكَرِ مِثلَ حَظِّ الاُنثَيَينِ ، وجَعَلَ لِلأَبوَينِ لِكُلِّ واحِدٍ مِنهُمَا السُّدُسَ وَالثُّلُثَ ، وجَعَلَ لِلمَرأَةِ الثُّمُنَ وَالرُّبُعَ ، وَللزَّوجِ الشَّطرَ وَالرُّبُعَ (سنن الدارمى : ج ۲ ص ۸۷۸ ح ۳۱۴۴ ، صحيح البخارى : ج ۳ ص ۱۰۰۸ ح ۲۵۹۶) .


گزیده شناخت‌نامه قرآن بر پایه قرآن و حدیث
294

۱۱۳.امام صادق عليه السلام: از چيزهايى كه امام بايد دارا باشد ، پاك كردن [خود] و پاك بودن از گناهان و معصيت‏هاى مهلكى است كه موجب آتش [دوزخ‏] مى‏گردد . ديگر ، برخودارى از علمى كه تمام آنچه از حلال و حرام را كه امّت ، بِدان نياز دارند ، روشن كند . ديگر ، علم به كتاب [آسمانى‏] آن و شناخت خاص و عام ، و محكم و متشابه ، و ريزه‏كارى‏هاى علوم آن ، و تأويلات شگفت‏انگيز آن ، و ناسخ و منسوخش . ۱

ر . ك : ص ۵۴۰ (استواران در دانش و در شناخت تأويل) .

۸ / ۳

برخى از آيه‏هايى كه منسوخ ناميده شده‏اند

يك . آيه ۸۳ از سوره بقره

۱۱۴.امام باقر عليه السلام - در باره اين سخن خداى عزّ وجلّ : (وَ قُولُواْ لِلنَّاسِ حُسْنًا ؛ با مردم به نيكى سخن بگوييد) - : اين آيه در باره اهل ذمّه نازل شد و سپس سخن ديگر خداى عزّ وجلّ : (با كسانى كه ايمان نمى‏آورند، بجنگيد)۲ ، آن را نسخ كرد . هر يك از آنان كه در دار الإسلام هستند ، جز جزيه از آنان پذيرفته نمى‏شود . ۳

1.إنَّ مِمَّا استُحِقَّت بِهِ الإِمامَةُ التَّطهيرَ وَالطِّهارَةَ مِنَ الذُّنوبِ وَالمعاصِي الموبِقَةِ الَّتي توجِبُ النّارَ ، ثُمَّ العِلمَ المُنَوِّرَ بِجَميعِ ما يَحتاجُ إلَيهِ الاُمَّةُ مِن حَلالِها وحَرامِها ، وَالعِلمَ بِكِتابِها خاصِّهِ وعامِّهِ ، وَالمُحكَمِ وَالمُتَشابِهِ ، ودَقائِقِ عِلمِهِ ، وغَرائِبِ تَأويلِهِ ، وناسِخِهِ ومَنسوخِهِ (تفسير العيّاشى : ج ۱ ص ۳۲۲ ح ۱۱۹ ، بحار الأنوار : ج ۲۵ ص ۱۴۹ ح ۲۴) .

2.توبه : آيه ۲۹ .

3.نَزَلَت هذِهِ الآيَةُ في أهلِ الذِّمَّةِ ، ثُمَّ نَسَخَها قَولُهُ عزّ وجلّ : (قَتِلُواْ الَّذِينَ لَا يُؤْمِنُونَ) الآيَة ، فَمَن كانَ مِنهُم في دارِ الإِسلام فَلَن يُقبَلَ مِنهُم إلّا الجِزيَةُ (الكافى : ج ۵ ص ۱۱ ح ۲ ، تهذيب الأحكام : ج ۴ ص ۱۱۵ ح ۳۳۶) .

  • نام منبع :
    گزیده شناخت‌نامه قرآن بر پایه قرآن و حدیث
    سایر پدیدآورندگان :
    محمّد محمّدی ری‌شهری، با همکاری: جمعی از پژوهشگران
    تعداد جلد :
    1
    ناشر :
    انتشارات دارالحدیث
    محل نشر :
    قم
    تاریخ انتشار :
    1392
    نوبت چاپ :
    اول
تعداد بازدید : 31545
صفحه از 597
پرینت  ارسال به