27
گزیده شناخت‌نامه قرآن بر پایه قرآن و حدیث

گزیده شناخت‌نامه قرآن بر پایه قرآن و حدیث
26

۱. قرآن

قرآن ، مشهورترين نام كتاب آسمانى حضرت محمد صلى اللَّه عليه وآله ، و بلكه نام اصلى آن است . اين كلمه هفتاد بار در قرآن آمده است كه مراد از چهار مورد آن (آيات ۱۷ و ۱۸ قيامت و دو بار در آيه ۷۸ اسرا) قرآن كريم نيست .
درباره ريشه و معناى «قرآن» اختلاف بسيار است ؛ از جمله آن كه آيا مشتق است يا جامد ، مصدر است يا وصف و . . . . ۱ بيشتر دانشمندان فريقين متفق‏اند كه «قرآن» ، كلمه‏اى عربى ، مشتق ، مهموز از ريشه «ق ر ء» ، و مصدر با معناى وصف است ۲ كه به گونه «عَلَم منقول» تبديل به نام كتاب آسمانى حضرت محمد صلى اللَّه عليه وآله شده است ؛ اما آنان در معناى «قرآن» با يكديگر اختلاف دارند ؛ برخى قرآن را از «قرء» به معناى خواندن (تلاوت) ۳ و برخى ديگر از همين ريشه به معناى گردآوردن مى‏دانند(بدين معنا كه در قرآن ، حروف و آيات و سوره‏ها يكجا گرد آمده‏اند) . ابن عطيه اندلسى ، ۴ ابوالفتوح رازى ۵ و فخرالدين رازى ۶ دو ديدگاه و نام صاحبان و استدلال آنها را معرفى و گزارش كرده‏اند .
برخى قرآن‏پژوهان پس از بررسى ديگر نام‏ها و اوصاف ، تأكيد كرده‏اند كه جز قرآن نمى‏توان نام ديگرى براى كتاب مسلمانان قائل شد ؛ ۷ زيرا ديگر نام‏ها در حقيقت ، وصف‏هاى قرآن اند . ۸ شواهدى اين قول را تقويت مى‏كنند ، از جمله آن كه در آيات قرآن كريم ، براى اشاره به وحى ، همين واژه ، بيشترين كاربرد را دارد . در غالب روايات نيز از همين كلمه براى اشاره به قرآن استفاده شده است .

1.براى آگاهى از تفصيل ديدگاه‏ها و ادله آنها، ر.ك: البرهان فى علوم القرآن : ج‏۱ ص‏۲۷۷ و ۲۷۸؛ علوم القرآن عند المفسرين : ج‏۱ ص‏۴۰ - ۴۱؛ الإتقان فى علوم القرآن : ج‏۱ ص‏۱۴۴.

2.براى نمونه ر.ك : تفسير الطبرى : ج‏۱ ص‏۶۴؛ «اسامى و عناوين قرآن كريم» ، سيد محمد باقر حجتى ، ميراث جاودان : سال ۴ ، شماره ۱ ، ص‏۱۹.

3.تفسير الطبرى : ج‏۱ ص‏۶۴؛ تفسير الثعالبى : ج‏۱ ص‏۱۵۰ - ۱۵۱.

4.المحرر الوجيز : ج‏۱ ص‏۵۶.

5.روض الجنان : ج‏۱ ص‏۸.

6.تفسير الفخر الرازى : ج‏۲ ص‏۲۱۳؛ التبيان فى تفسير القرآن : ج‏۱ ص‏۱۷ - ۱۸.

7.ر.ك : «تحليلى در باره اسامى و عناوين قرآن كريم» ، سيد محمد باقر حجتى ، سخنرانى‏ها و مقالات : مجموعه‏۱ ، ص‏۱۶۷.

8.التسهيل لعلوم التنزيل : ج‏۱ ص‏۵.

  • نام منبع :
    گزیده شناخت‌نامه قرآن بر پایه قرآن و حدیث
    سایر پدیدآورندگان :
    محمّد محمّدی ری‌شهری، با همکاری: جمعی از پژوهشگران
    تعداد جلد :
    1
    ناشر :
    انتشارات دارالحدیث
    محل نشر :
    قم
    تاریخ انتشار :
    1392
    نوبت چاپ :
    اول
تعداد بازدید : 24318
صفحه از 597
پرینت  ارسال به