قرآن و پيامبرى‏

پيامبرشناسى و نبوّت نيز چهره‏اى ديگر از موضوعات ارزشمند قرآنى است كه ارمغان بشريت گرديده است .
بر اساس الگوى متون مقدّس عهدينى كه مدعيان پيروى از آن ، خود را وابسته به الوهيت مى‏شمارند ، نبّوت و وحى‏گيرى ، هيچ گونه ويژگى و مزيّت خاصى به همراه ندارد . فال‏گيرى ، كهانت ، حكمت‏آموزى ، سحر و جادو و جز آن ، همه شعبه‏هاى گوناگون وحى‏گيرى اند . در اين نگرش ، پيامبران و وحى‏پذيران نيز افرادى معمولى هستند كه به عصيان و گناه آلوده مى‏شوند و گرفتار اعمال خلاف اخلاق و تجاوز به نواميس خود و ديگران مى‏گردند! ^۱ حتى خدعه و نيرنگ و دروغ و نفاق ، در كار ايشان معمول است . ^۲ آنان گاه همديگر را لعن و نفرين مى‏كنند و در عين حال نبوّت و رسالت نيز دارند! ^۳ همانان كه با سابقه‏اى تاريك و ناهنجار در قتل و آزار ديگران ، كار را از اندازه گذرانده‏اند ، يكباره به مكاشفه نايل مى‏شوند و رسالت مى‏يابند! ^۴
در نگرش قرآنى ، انبياى الهى ، پيام‏آوران نجات بشر اند كه براى هدايت انسان به سوى كمال انسانى و بارور كردن استعدادهاى انسانى مبعوث شده‏اند ، و از همه اين ناشايستگى‏ها منزّه‏اند . در نگاه قرآن ، نبّوت ، موهبتى است الهى كه از سوى خدا در شايسته‏ترين استعدادها قرار مى‏گيرد . در اين نگرش پيامبرى و وحى‏گيرى ، منوط به سلسله‏اى از ويژگى‏هاى اساسى است كه عصمت در دريافت پيام خداوند و حفظ و ابلاغ آن و نيز عصمت در مقام عمل به وظيفه شخصى ، به حكم عقل و شرع ، اساسى‏ترين آنهاست :
(عَلِمُ الْغَيْبِ فَلَا يُظْهِرُ عَلَى‏ غَيْبِهِ أَحَدًا * إِلَّا مَنِ ارْتَضَى‏ مِن رَّسُولٍ فَإِنَّهُ يَسْلُكُ مِن بَيْنِ يَدَيْهِ وَ مِنْ خَلْفِهِ رَصَدًا * لِّيَعْلَمَ أَن قَدْ أَبْلَغُواْ رِسَلَتِ رَبِّهِمْ وَ أَحَاطَ بِمَا لَدَيْهِمْ وَ أَحْصَى‏ كُلَّ شَىْ‏ءٍ عَدَدَا . ^۵
داناى به غيب ، كه غيبش را براى هيچ كس آشكار نكند ، به جز پيامبرى كه از او خشنود باشد ، كه در اين صورت ، براى او از پيش رو و پشت سر نگاهبانى بگمارد ، تا معلوم بدارد كه رسالت‏هاى پروردگارشان را ابلاغ كرده‏اند و خدا به آنچه نزد ايشان است ، احاطه دارد و هر چيزى را به عدد شماره كرده است).
تصوير قرآن از سيره علمى و عملى رسولان الهى ، آن است كه ايشان بهترين ، پاك‏ترين و راستگوترين انسان‏ها بوده‏اند ؛ ^۶ رادمردانى كه دعوت و رفتارشان ، نمود توحيد و مظهر صفات الهى بوده است :
(وَ مَآ أَرْسَلْنَا مِن قَبْلِكَ مِن رَّسُولٍ إِلَّا نُوحِى إِلَيْهِ أَنَّهُ لَآ إِلَهَ إِلَّآ أَنَا فَاعْبُدُونِ . ^۷
ما پيش از تو پيامبرى نفرستاديم ، مگر اين كه به او وحى كرديم كه هيچ معبودى جز من نيست ، پس مرا بپرستيد).
آنان با كمال عقلانى و سلامت فطرى و صداقت و امانت و پاكى ، دلسوزترين افراد به هم‏نوعان خويش و الگوهاى راستين معرفت و تلاش در به‏سازى زندگى دنيا و آخرت مردم بوده‏اند و هرگز سخنى جز حق و رفتارى جز عمل نيك نداشته‏اند :
(وَ كُلاًّ جَعَلْنَا صَلِحِينَ * وَ جَعَلْنَهُمْ أَئِمَّةً يَهْدُونَ بِأَمْرِنَا وَ أَوْحَيْنَآ إِلَيْهِمْ فِعْلَ الْخَيْرَ تِ وَ إِقَامَ الصَّلَوةِ وَ إِيتَآءَ الزَّكَوةِ وَ كَانُواْ لَنَا عَبِدِينَ . ^۸
همه را شايسته قرار داديم . و آنها را پيشوايانى قرار داديم كه به فرمان ما هدايت مى‏كنند . به آنها انجام كارهاى خير و اقامه نماز و پرداخت زكات را وحى كرديم ، و آنان پرستندگان ما بودند).
آنان در راه اداى رسالت توحيدى خويش ، محروميت‏ها ، هجرت‏ها ، تهمت‏ها ، اهانت‏ها و دشوارى‏هاى بسيارى را ، براى رضاى خداوند بر خود هموار ساختند .آرى ، چنين كسانى حامل وحى وامانتدار رسالت حق بوده‏اند .
(اللَّهُ أَعْلَمُ حَيْثُ يَجْعَلُ رِسَالَتَهُ . ^۹
خداوند داناتر است كه رسالتش را در كجا قرار مى‏دهد).