دو. اشكال محتوايى

بررسى متنى روايات مورد ادعاى محدّث نورى نشان مى‏دهد كه اين روايات نمى‏توانند به صراحت ، مدعاى او مبنى بر راهيافت تحريف در قرآن را ثابت كنند . با دسته‏بندى اين روايات ، بهتر مى‏توان به ضعف دلالى آنها پى‏برد :
روايات تفسيرى: شمارى از روايات مورد استناد محدّث نورى ، ^۱ رواياتى اند كه به عنوان تفسير آيات ، به فزونى‏هايى در لابه لاى آيات ناظرند ؛ نظير روايتِ :
(يَأَيَّتُهَا النَّفْسُ الْمُطْمَئِنَّةُ) - إلى‏ مُحَمَّدٍ وَ أَهلِ بَيتِهِ - (ارْجِعِى إِلَى‏ رَبِّكِ رَاضِيَةً) بِالَولاَيةِ - (مَّرْضِيَّةً) - بِالثَّوابِ - (فَادْخُلِى فِى عِبَدِى) - يَعنى مُحَمَّداً وَ أَهلِ بَيتِهِ - (وَ ادْخُلِى جَنَّتِى). ^۲
اى نفس آرام گرفته - به محمد و خاندانش - به سوى پروردگارت برگرد ، خشنود - به ولايت - و مورد خشنودى خداوند - به ثواب - و داخل در بندگان من شو - يعنى محمد و خاندانش - و وارد بهشت من شو .
چنان كه پيداست فقراتى كه در لابه لاى آيات آمده به تفسير يا تطبيق آيات ناظرند و مقصود آن نيست كه اين فقرات جزو قرآن نازل شده بوده و آن گاه از آن حذف شده‏اند ؛ چنان كه كلمه «يعنى» در پايان نقل مختصر شده اين روايت در تفسير القمّى ، گواه مدّعاست ؛ ^۳ درست مانند روايتى كه در آن توصيه شده كه پس از قرائت سوره توحيد (كَذلِكَ اللَّهُ رَبّي) بگوييد . ^۴ پيداست كه اين روايت ناظر به آداب تلاوت قرآن است .
روايات ناظر به قرائات خاصّ اهل بيت عليهم السلام : در شمارى از روايات ، ^۵ قرائاتى به ائمه نسبت داده شده كه با قرائت متواتر و متداول ميان مسلمانان مخالف است ؛ نظير روايت «يحَكُمُ بِهِ ذو عَدلٍ مِنكُم» كه فقره (ذَوا عدلٍ) در قرائت متعارف آيه ۹۵ مائده را «ذو عدل» دانسته است كه بر اساس اين قرائت ، براى اثبات مطلب ، گواهى يك عادل كافى است . ^۶ اين قرائات چنان كه شمارى از صاحب‏نظران نيز اذعان كرده‏اند به دليل ضعف سند و دلالت ، فاقد حجيت اند ^۷ و نمى‏توان به آنها عمل كرد .
برخى قرآن‏پژوهان بيان كرده‏اند كه صحّت حديث غدير با همه رواياتى كه قائل به تحريف و حذف نام امام على عليه السلام از قرآن‏اند ، معارض است ؛ زيرا اگر نام و امامت على عليه السلام در قرآن آمده بود ، نيازى نبود تا پيامبر آن اجتماع عظيم را با آن ويژگى‏ها فراهم آورد و خلافت على عليه السلام را اعلام كند . شايان يادآورى است كه واقعه غدير در حجّةالوداع رخ داد ؛ زمانى كه تقريباً همه قرآن نازل شده بود و خداوند تأكيدى فراوان و شديدالحن داشت تا پيامبر موضوع خلافت خود را اعلان كند و وعده داد كه او را از گزند مردمان نگاه مى‏دارد ؛ ^۸ همچنين بنا بر روايتى صحيح ، امام صادق عليه السلام موضوع ذكر نشدن نام اهل بيت را در قرآن به نماز تشبيه كرده كه موضوع نماز در قرآن آمده است ، ولى كيفيت و كمّيت آن را پيامبر صلى اللَّه عليه وآله بيان كرده است . ^۹ اين روايت نيز با روايات دال بر تحريف معارض است . ^۱۰
روايات ناظر به تحريف معنوى: در برخى از روايات ، لفظ تحريف آمده و مقصود از آن تحريف معنوى و تفسير به رأى است ، نه تحريف لفظى ؛ ^۱۱ نظير روايت امام صادق عليه السلام كه فرمود :
اَللَّهُمَّ العَنِ الّذينَ كَذَّبوا رُسُلَكَ وَ هَدَموا كَعبَتَكَ وَ حَرَّفوا كِتابَكَ . ^۱۲
خداوندا ، كسانى كه پيامبرانت را تكذيب، كعبه ات را ويران و كتابت را تحريف كرده‏اند، لعنت كن‏.
پيداست كه مقصود از تحريف در اين روايت ، تحريف معنوى است ، نه تحريف لفظى ؛ زيرا اگر مقصود ، تحريف لفظى و ظاهرى بود ، مى‏بايست مقصود از تكذيب پيامبران ، يا ويران كردن كعبه ، تكذيب و ويران كردن ظاهرى كعبه باشد ، در حالى كه تكذيب در امّت اسلامى جز به معناى معنوى آن تحقق نيافته ، و كسى كعبه را ويران نكرده است ؛ بلكه آن را از معنا و هوّيت واقعى‏اش عارى ساخته‏اند ، چنان كه در روايات ديگر بدان تصريح شده است . گواه مدعا ، روايتى ديگر از امام باقر عليه السلام خطاب به سعد الخير است كه در آن آمده است :
وَ كانَ مِن نَبذِهِمُ الكِتابَ أَن أَقاموا حُرُوفَه وَ حرَّفوا حُدودَهُ‏ . ^۱۳
آنان حروف و الفاظ قرآن را پاس داشتند ، اما حدود آن را تحريف كردند .
بررسى روايات نشان مى‏دهد هيچ يك از آنها به طور صريح بر رهيافت تحريف در قرآن دلالت ندارند .