نقد دليل

بايد دانست عموم روايات مورد استناد محدّث نورى ، از جهت سندى يا دلالى و يا از هر دو جهت ، مخدوش اند . اشكال سندى آنها عدم اعتبار شمارى از منابع مورد استناد و ضعف يا جعل شمارى از روايات مورد استناد است . اشكال دلالى نيز ، عدم دلالت روايات بر ادعاى تحريف است كه به بررسى آنها مى‏پردازيم . و اينك توضيح اين سخن :

يك. اشكال سندى

محدّث نورى در كتاب خويش حجم نسبتاً وسيعى از روايات را براى تقويت و تأييد شبهه تحريف ، ارائه نمود ؛ ليكن بسا يك روايت به گونه‏هاى متعدّدى نقل شده است : گاه به صورت مسند و گاه مرسل ، از يك يا چند مصدر ، با عباراتى همگون يا نقل به معنا ، با تقطيع يا بدون آن ، و با تكرار در مناسبت‏ها و باب‏هاى متعدّد . ^۱
وانگهى عمده اين روايات ، از مصادر نامعتبر و فاقد طريق مورد اعتماد ، نقل شده‏اند يا داراى ضعف سندى هستند و رجاليان، راويان و مؤلّفان آن كتاب‏ها را ضعيف، غالى، ^۲ متّهم و مجهول شمرده‏اند ، ^۳ مانند احمد بن محمد سيّارى ، ابراهيم بن اسحاق نهاوندى ، حسين بن حمدان خصيبى (حضينى) ، محمد بن على ابو سُمَينه كوفى ، محمد بن سليمان ديلمى و حسن بن على بن ابى حمزه . تنها شمارى اندك از اين روايات ، به لحاظ سند ، معتبرند كه آنها نيز يا مشكل دلالى دارند و يا قابل تأويل هستند ^۴ و در آنها نيز - چنان كه خواهيم گفت - معناى تحريف لفظى قصد نشده و مراد از تحريف ، تحريف معنوى و نقصان در تفسير و بيان آيات قرآن و اختلاف قرائات است كه ارتباطى با تحريف لفظى ندارد . ^۵ در صورتى هم كه نتوان تأويلى درست براى آنها يافت ، ناگزير به دليل تعارض با ادلّه سلامت قرآن از تحريف ، ساقط مى‏شوند . ^۶

دوم. روايات اهل بيت عليهم السلام‏

محدّث نورى از روايات اهل بيت عليهم السلام به عنوان دليلى ديگر بر راهيافت تحريف در قرآن ياد كرده و مجموع اين روايات را ^۱ به دو دسته عام و خاص تقسيم كرده است . ^۲ مقصود او از روايات عام آنهاست كه به طور غير صريح به مدّعا ناظرند و در برابر ، منظور او از روايات خاص ، آنهاست كه به طور صريح و روشن بر تحريف قرآن دلالت دارند .