نقد دليل

استدلال به تشابه رخدادهاى امم ، به گونه‏هاى مختلف نقد شده است كه برخى از نقدها ناظر به ناتمام بودن صغرا هستند و برخى از آنها كبراى قياس را مخدوش مى‏دانند .
شكى نيست كه بسيارى از رخدادهاى امّت‏هاى گذشته مانند كشتن پيامبران ، در ميان امّت اسلامى رخ نداده است . بنا بر اين نمى‏توان مفاد روايات را تطابق كامل حوادث دانست ؛ بلكه بايد گفت كه تطابق اجمالى كفايت مى‏كند . تحريف نيز بر تحريف معنوى حمل مى‏شود . ^۱
به نظر مى‏رسد كه مفاد روايات نبوى در خصوص تكرار حوادث اُمَم پيشين در مقام بيان اين نكته است كه آدميان هويّتى واحد دارند و اميال طبيعى و خواست‏هاى فطرى آنان با گذشت زمان و مكان و آمدوشد امّت‏ها تغيير نمى‏كنند . اين مطلب ، دست‏كم در دو آيه آمده است : آن جا كه قرآن تأكيد مى‏كند كه بر اساس تشابه جان‏ها (روح‏ها) در ميان امّت اسلامى كسانى يافت شدند كه از پيامبر خواستند تا خداوند با آنان سخن بگويد و نشانه‏اى بر نبوّت او ارائه كند :
(وَ قَالَ الَّذِينَ لَا يَعْلَمُونَ لَوْلَا يُكَلِّمُنَا اللَّهُ أَوْ تَأْتِينَآ ءَايَةٌ كَذَ لِكَ قَالَ الَّذِينَ مِن قَبْلِهِم مِّثْلَ قَوْلِهِمْ تَشَبَهَتْ قُلُوبُهُمْ قَدْ بَيَّنَّا الْأَيَتِ لِقَوْمٍ يُوقِنُونَ . ^۲
آنان كه نمى‏دانند ، گفتند : چرا خداوند با ما سخن نمى‏گويد ، يا همچنين آيه‏اى براى ما نمى‏آيد ؟ آنان كه پيش‏تر بودند ، همانند گفته اينها را گفته بودند . دل‏هايشان شبيه هم است . ما آيات را براى گروهى كه يقين دارند ، بيان كرديم) .
و بر اساس همين تشابه در جان‏هاست كه در سوره توبه تأكيد مى‏كند منافقانِ امّت اسلامى به سان منافقان امّت‏هاى پيشين ، در پى تمتّعات دنيوى و فرو رفتن در لذّات باطل اند :
(كَالَّذِينَ مِن قَبْلِكُمْ كَانُواْ أَشَدَّ مِنكُمْ قُوَّةً وَأَكْثَرَ أَمْوَ لًا وَأَوْلَدًا فَاسْتَمْتَعُواْ بِخَلَقِهِمْ فَاسْتَمْتَعْتُم بِخَلَقِكُمْ كَمَا اسْتَمْتَعَ الَّذِينَ مِن قَبْلِكُم بِخَلَقِهِمْ وَخُضْتُمْ كَالَّذِى خَاضُواْ أُوْلَآئِكَ حَبِطَتْ أَعْمَلُهُمْ فِى الدُّنْيَا وَالأَْخِرَةِ وَ أُوْلَآئِكَ هُمُ الْخَسِرُونَ . ^۳
حال شما منافقان همانند كسانى است كه پيش‏تر از شما بودند : آنان از شما توانمندتر و ثروتمندتر و پراولادتر بودند . آنان با داشته‏هاى خود بهره‏مند شدند ، شما نيز از داشته‏هايتان بهره‏مند شده‏ايد . همچنان كه كسانى كه پيش از شما بودند از داشته‏هايشان بهره‏مند بودند . شما در باطل فرو رفتيد ، همان گونه كه آنان در باطل فرو رفتند . آنان اعمالشان در دنيا و آخرت به هدر رفت ، و آنان همان زيان‏كاران‏اند) .
بر اين اساس ، مى‏توان از اين روايت استفاده كرد كه پديده تحريف در كتاب آسمانى در ميان امّت اسلام نيز به سان امّت‏هاى پيشين راه خواهد يافت ؛ يعنى در ميان اين امت نيز كسانى يافت خواهند شد كه براى به كرسى نشاندن خواست‏ها و اميال شيطانى خود ، به تحريف سخن خداوند در قرآن روى مى‏آورند . اگر آنان مى‏توانستند ، قرآن را تحريف لفظى نيز مى‏كردند ؛ اما از آن جا كه خداوند از آن مانع شده است ، تنها كارى كه از آنان در باره قرآن بر آمد ، تحريف معنوى قرآن بوده است و با فرض پذيرش دلالت روايت مورد ادعا بر تحقق همه رخدادهاى امم پيشين در باره امّت اسلامى ، به استناد ادله پيراستگى قرآن از تحريف ، باز هم راهيافت تحريف لفظى به قرآن ، از اين قاعده مستثنا خواهد بود .

بررسى دلايل مدّعيان تحريف

با تأمل در ادله قائلان به تحريف ، مى‏توان آنها را به دو بخش عقلى و نقلى تقسيم نمود :

۱. ادلّه عقلى

محدّث نورى ، دوازده وجه براى استدلال بر دعوى تحريف ، ارائه مى‏كند كه سه دليل آن را مى‏توان به اصطلاح عقلى شمرد . اين ادلّه عبارت اند از : تشابه رخدادهاى امم ، ضرورت تصريح به نام اهل بيت در قرآن به سان ساير كتب آسمانى ، و وجود اختلاف قرائات در قرآن . اكنون اين ادلّه را بررسى مى‏كنيم :

يكم. تشابه رخدادهاى اُمَم

محدّث نورى مى‏گويد : «بى ترديد ، عهدين (تورات و انجيل) دچار تغيير و تحريف شده‏اند . آيات متعددى از قرآن ، روايات متواتر و اجماع مسلمانان ، دليل اين مدّعايند . افزون بر آن ، تأمل در عهدين براى اثبات تحريف آنها كافى است . ^۱ از سوى ديگر بر اساس روايات پر شمارى ، همه حوادث پيش‏آمده براى يهوديان و مسيحيان و از جمله تحريف كتب آسمانى ، براى مسلمانان نيز محقق مى‏شود . بنا بر اين ، ضرورت تشابه رخدادهاى حال با گذشته ، مستلزم تحقق تحريف در قرآن است» . ^۲