(وَ إِنَّهُ لَكِتَبٌ عَزِيزٌ * لَّا يَأْتِيهِ الْبَطِلُ مِن بَيْنِ يَدَيْهِ وَ لَا مِنْ خَلْفِهِ تَنزِيلٌ مِّنْ حَكِيمٍ حَمِيدٍ . ۱
آن كتاب ارجمند است . از پيش و پسِ آن باطل به آن راه نمىيابد . فرستاده شدهاى از سوى حكيم حميد) .
توضيح چگونگى دلالت اين آيه بر مدعا بدين شرح است :
يك. اين آيه ، به استناد سياق آيات پيش از آن ، كه ناظر به تلاش كافران براى مقابله با قرآن است ، بر عدم راهيافت باطل در آن دلالت دارد . ۲
آيه نفى باطل ، هماهنگ با چنين سياقى ، بر استوارى قرآن و عدم امكان راهيافت باطل در آن تأكيد دارد . نفى راهيافت باطل در قرآن با توجه به سعه معنايى باطل ، همه انواع كاركردهاى بر مدار باطل را نفى مىكند و تناقض قرآن با دستاوردهاى علمى و راهيافت انواع تحريف در آن ، از جمله مصاديق باطل اند .
از آن جا كه اين آيه در مقام اِخبار است و تخلّف اِخبار الهى محال است ، پس بايد به عدم امكان راهيافت هر گونه دخل و تصرف در قرآن اذعان داشت .
دو. بخش نخست ، يعنى (مِن بَيْنِ يَدَيْهِ) كه بر چيزهاى حاضر اطلاق مىشود ، به عصر رسالت و دوره نزول قرآن ناظر است و بخش دوم آن يعنى فقره (وَ لَا مِنْ خَلْفِهِ) به دوران پس از نزول اشاره دارد كه از زمان رحلت پيامبر اكرم صلى اللَّه عليه وآله تا قيامت را در بر مىگيرد .
سه. در آيه نفى باطل ، از دو برهان لِمّى و اِنّى براى نفى تحريف استفاده شده است ، به اين صورت كه در فقره پايانى آيه قبل ، از قرآن با عنوان «كتاب عزيز» ياد شده است : (وَ إِنَّهُ لَكِتَبٌ عَزِيزٌ) . عزيز ، از ريشه «الأرض العَزاز (زمين نفوذناپذير)» ، به معناى استوارى و نفوذناپذيرى است و معناى آيه آناست كه قرآن به سبب ويژگى استوارى درونى و نفوذناپذير بودن ، هيچ باطلى را به خود راه نمىدهد . اين برهان از نوع برهان «إنّ» است كه در پايان آيه ۴۱ از سوره فصّلت و به عنوان برهانى پيش از ذكر مدّعا منعكس شده است . از سويى ديگر ، در پايان آيه ، قرآن ، كتابى «فرو فرستاده شده از سوى خداوند حكيم و حميد» معرفى شده است : (تَنزِيلٌ مِّنْ حَكِيمٍ حَمِيدٍ) . چنين بيانى ، ناظر به برهان «لِم» است ؛ يعنى از آن جا كه منشأ نزول قرآن ، خداوند حكيم و حميد است ، هيچ گونه باطل در قرآن راه نمىيابد ؛ زيرا اگر خداوند اجازه ورود باطل را به قرآن بدهد ، مخالف حكمت اوست كه قرآن را كتاب هدايت و ناسخ همه كتب آسمانى پيشين معرفى كرده است ، چنان كه دادن اجازه ورود باطل به قرآن ، به معناى پذيرش مَشوب بودن قرآن است كه اين امر با پيراسته و حميد بودن خداوند ، ناسازگار است . ۳
