[ در قيامت، ] آن گاه كه بنده در پيشگاه خداوند مى‏ايستد، نخستين چيزى كه از او مى‏پرسند، نمازهاى واجب، زكات و روزه واجب است‏.
۴ . دسته چهارم، افزون بر نماز و زكات و روزه و حج، ولايت اهل بيت عليهم السلام را نيز در كنار آنها آورده است. در حديثى امام صادق عليه السلام مى‏فرمايد:
إنَّ أوَّلَ ما يُسأَلُ عنهُ العَبدُ إذا وَقَفَ بينَ يَدىِ اللَّهِ - جَلَّ جَلالُهُ - الصَّلَواتُ المَفروضاتُ، وَ عَنِ الزَّكاةِ المَفروضَةِ، وَ عنِ الصِّيامِ المَفروضِ، وَ عَنِ الحَجِّ المَفروضِ، وَ عَن وَلايَتِنا أهلَ البيتِ، فإِن أقَرَّ بِوَلايَتِنا ثُمَّ ماتَ علَيها قُبِلَت مِنهُ صَلاتُهُ وَ صَومُهُ وَ زَكاتُهُ وَ حَجُّهُ‏. ^۱
هنگامى كه بنده در برابر خداوند عزّ وجلّ، مى‏ايستد، نخستين پرسشى كه از او مى‏شود، در باره نمازهاى واجب، زكات واجب، روزه واجب، حجّ واجب و ولايت ما اهل بيت است. اگر با اعتراف به ولايت و دوستى ما از اين دنيا برود، نماز و روزه و زكات و حجّش پذيرفته مى‏شود.
۵ . دسته پنجم، تنها به نماز اشاره كرده كه برخى روايات آن در همين باب آمده است و از تكرارشان خوددارى مى‏كنيم. ^۲
چينش بالا، به روشنى نشان مى‏دهد كه نخستين سؤال در هر مجموعه، به تناسب همان مجموعه صورت مى‏گيرد. در دايره عقايد و باورها، سه اصل بنيادينِ توحيد، نبوّت و ولايت، نخستين مورد بازخواست و پرسش هستند و اگر عقايد كسى در توحيد و نبوّت درست باشد، عدل و معاد را نيز باور دارد و تصديق نبوّت پيامبر اكرم صلى اللَّه عليه وآله و معجزه‏اش قرآن، به معناى تصديق آيات دلالت كننده بر عدالت خدا و وجود انكارناپذير معاد است.
محبّت اهل بيت نيز كه افزون بر اين حديث، در دسته دوم و چهارم نيز گوشزد شده است، در اين دسته يعنى باورها و گرايش‏هاى بنيادين جاى مى‏گيرد، هر چند ولايت، رابط ميان باورها و اعمال نيز هست و بدون راه‏نمايى اهل بيت و بهره‏گيرى از پرتو هدايت آنها نه مى‏توان به مفهوم حقيقى توحيد و نبوّت دست يافت و نه اعمال و عبادات و از جمله نماز را به صورت صحيح و مطلوب به جاى آورد. بدين سان ، روايات دسته دوم و چهارم، مؤيّد و همسو با روايات دسته اوّل مى‏شوند.
دسته سوم و بخشى از روايات دسته چهارم، نخستين مورد سؤال را تنها در حوزه اعمال و كردار، معيّن نموده‏اند و به اصطلاح، قصر اضافى و حصر نسبى هستند. اين نظر به وسيله روايات دسته پنجم و نيز رواياتى كه در پى مى‏آيند و به اين نكته تصريح دارند، به سادگى قابل تصديق است، مانند روايت: «وَ هِىَ أوَّلُ ما يُنظَرُ فيهِ مِن عَمَلِ ابنِ آدَمَ» ^۳ و حديث: «إنّ أوَّلَ ما يُحاسَبُ بِهِ العَبدُ يَومَ القِيامَةِ مِن عَمَلِهِ صَلاتُهُ» ^۴ و يكى دو حديث ديگر كه در همين باب آورده شده‏اند.
گفتنى است شيخ صدوق در توصيف دين اماميه و در وصف نماز، چنين گفته است:
إنَّها ... أوّلُ ما يُسألُ عَنهُ العَبدُ بَعدَ المَعرِفَةِ. ^۵
نخستين چيزى كه پس از معرفت و باورها، از آن سؤال مى‏شود، نماز است‏ .
اين تصريح، به گونه‏اى تأييد برداشت حاضر از روايات باب است.
به سخن ديگر، باورها و عقايد ، تقدّم رتبى دارند و ميان آنها مهم‏ترين و اساسى‏ترين باورها، يعنى توحيد و نبوّت و ولايت، نخستين سؤال هستند و ميان اعمال، مهم‏ترين آنها، نماز، زكات، روزه و حج هستند كه نماز از اهمّيت بيشترى نسبت به بقيّه برخودار است و از اين رو ، اوّلين مورد سؤال و بازخواست الهى است.