او از تضييع مال، نهى كرد، يعنى : از اين كه در غير اطاعت خداى متعال هزينه شود و يا در مصرف آن، زياده‏روى و ولخرجى گردد ، نهى كرد .
روشن است كه هر يك از اين موارد اخير ، به اتلاف و بى‏ثمر كردن مال مى‏انجامد. نتيجه اين كه : اين واژه در لغت و نيز در كاربردهايش در متون دينى ، به معناى ترك و تلف كردن و هلاك نمودن و در يك كلام ، تباه كردن چيزى است، خواه با ترك كلّى باشد و يا با به جا آوردن نادرست و بدون لحاظ شرايط و ملزومات آن ، به گونه‏اى كه نتيجه و فايده آن ، حاصل نشود ، كه در اين صورت با ترك آن ، تفاوتى ندارد و مى‏توان آن را هلاك شده و از ميان رفته دانست.

تضييع نماز از ديدگاه مفسّران

بنا به گفته امين الإسلام طَبْرِسى ، ^۱ بسيارى از مفسّران كهن، آيه سوره مريم را ناظر به تأخير نماز و به جا آوردن آن در غير وقت و گروه اندكى نيز آيه را مربوط به ترك نماز دانسته‏اند. طَبْرِسى، بدون ذكر مستند خود ، معناى نخست را منقول از امام صادق عليه السلام مى‏داند، كه به نظر مى‏رسد سخن وى اشاره به اين حديث از امام صادق عليه السلام باشد :
إنَّ العَبدَ إذا صَلَّى الصَّلاةَ فى وَقتِها و حافَظَ عَلَيهَا ارتَفَعَت بَيضاءَ نَقِيَّةً ، تَقولُ : حَفِظتَنى حَفَظَكَ اللَّهُ ، و إذا لَم يُصَلِّها لِوقَتِها و لَم يُحافِظ عَلَيهَا ارتَفَعَت سَوداءَ مُظلِمَةً ، تَقولُ : ضَيَّعتَنى ضَيَّعَكَ اللَّهُ‏ . ^۲

مفهوم‏شناسى «تضييع»

ابن فارِس، واژه‏شناس عرب ، مى‏گويد:
ض، ى، ع، أصل صحيح يدلّ على فوت الشى‏ء و ذهابه و هلاكه‏ . ^۱
ضيع، اصلى صحيح است كه بر فوت چيزى و از ميان رفتن و نابودى آن دلالت مى‏كند.
ديگر واژه‏شناس ، ابن منظور نيز آن را به معناى «هلاك» دانسته و در باره آيه ۵۹ از سوره مريم ، دو تفسير را نقل مى‏كند :
يكى خواندن نماز در خارج از وقت آن و ديگر، ترك كلّى و به جا نياوردن هميشگى آن، و تفسير دوم را با سياق آيه، متناسب‏تر مى‏داند ؛ زيرا مقصود آيه، كافران و تاركان نماز هستند و دليل آن ، استثناى توبه كنندگان و ايمان آورندگان در آيه بعد است . ^۲
افزون بر اينان، ابن اثير، غريب‏نگار مشهور ، در باره «اضاعه» چنين نگاشته است :
إنّه نهى عن إضاعة المال ، يعنى إنفاقه فى غير طاعة اللَّه تعالى و الإسراف و التبذير . ^۳