293
گزیده شناخت‌نامه نماز

حمد و سوره مُلك و در ركعت دوم، سوره‏هاى حمد و انسان را مى‏خواند. سپس بر مى‏خاست و دو ركعت [ نماز ] شفع مى‏گزارد و در هر ركعت آن ، يك بار سوره حمد و سه بار «توحيد» مى‏خواند و در ركعت دوم ، پيش از ركوع و پس از قرائت، قنوت مى‏خواند. هنگامى كه سلام مى‏داد ، بر مى‏خاست و يك ركعت نماز وتر با توجّهى تمام مى‏گزارد و در آن ، يك بار «حمد»، سه بار «توحيد»، يك بار سوره «فلق» و يك بار سوره «ناس» مى‏خواند و پيش از ركوع و پس از قرائت، قنوت مى‏خواند و در آن مى‏گفت: «خدايا ! بر محمّد و خاندانش درود فرست . خدايا ! ما را جزو آنان كه ره نمودى، ره بنما و جزو آنان كه سلامت دادى، سلامت ده و جزو آنان كه سرپرستى‏شان كردى، سرپرستى كن و در آنچه به ما داده‏اى ، بركت ده و ما را از آسيب حُكمت، نگاه دار ، كه تو حكم مى‏رانى و بر تو حكم نمى‏رود. بى گمان ، هر كه را تو دوست دارى، خوار نمى‏شود و هر كه را تو دشمن دارى، سربلند نمى‏گردد. پروردگار ما ! مبارك و والايى».
سپس هفتاد بار مى‏گفت: «از خدا آمرزش و بازگشت به او را مى‏خواهم» و هنگامى كه سلام مى‏داد ، آن اندازه كه خدا مى‏خواست ، به ذكر و دعا مى‏نشست و هنگامى كه نزديك سپيده‏دم مى‏شد، بر مى‏خاست و دو ركعت نماز فجر مى‏گزارد و در ركعت نخست آن، «حمد» و «كافرون» و در ركعت دوم، «حمد» و «توحيد» مى‏خواند. هنگامى كه سپيده مى‏دميد، اذان و اقامه مى‏گفت و دو ركعت نماز صبح مى‏گزارد. پس از سلام دادن، تا طلوع خورشيد به ذكر و دعا مى‏نشست و سپس سجده شكر مى‏گزارد [ و در سجده مى‏ماند ] تا روز بالا بيايد. ۱

1.كانَ إذا أصبَحَ صَلَّى الغَداةَ ، فَإِذا سَلَّمَ جَلَسَ في مُصَلّاهُ يُسَبِّحُ اللَّهَ ويَحمَدُهُ ويُكَبِّرُهُ ويُهَلِّلُهُ ويُصَلّي عَلَى النَّبيِّ صلى اللَّه عليه وآله حَتّى‏ تَطلُعَ الشَّمسُ ، ثُمَّ يَسجُدُ سَجدَةً يَبقى‏ فيها حَتّى‏ يَتَعالى‏ النَّهارُ ، ثُمَّ أقبَلَ عَلَى النّاسِ يُحَدِّثُهُم ويَعِظُهُم إلى‏ قُربِ الزَّوالِ . ثُمَّ جَدَّدَ وُضوءَهُ وعادَ إلى‏ مُصَلّاهُ ، فَإِذا زَالَتِ الشَّمسُ قامَ فَصَلّى‏ سِتَّ رَكَعاتٍ ، يَقرَأُ فِي الرَّكعَةِ الاُولَى الحَمدَ و«قُل يا أيُّهَا الكافِرونَ» ، وفِي الثّانيَةِ الحَمدَ و«قُل هُوَ اللَّهُ» ، وَيقرَأُ فِي الأَربَعِ في كُلِّ رَكعَةٍ «الحَمدُ للَّهِ‏ِ» و«قُل هُوَ اللَّهُ أحَدٌ» ، ويُسَلِّمُ في كُلِّ رَكعَتَينِ ، ويَقنُتُ فيهِما فِي الثّانيَةِ قَبلَ الرُّكوعِ وبَعدَ القِراءَةِ ، ثُمَّ يُؤَذِّنُ ويُصَلّي رَكعَتَينِ ، ثُمَّ يُقيمُ ويُصَلِّي الظُّهرَ ، فَإِذا سَلَّمَ سَبَّحَ اللَّهَ وحَمِدَهُ وكَبَّرَهُ وهَلَّلَهُ ما شاءَ اللَّهُ ، ثُمَّ سَجَدَ سَجدَةَ الشُّكرِ يَقولُ فيها مِئَةَ مَرَّةٍ : «شُكرًا للَّهِ‏ِ» ، فَإِذا رَفَعَ رَأسَهُ قامَ فَصَلّى‏ سِتَّ رَكَعاتٍ ، يَقرَأُ في كُلِّ رَكعَةٍ الحَمدَ و«قُل هُوَ اللَّهُ أحَدٌ» ، ويُسَلِّمُ في كُلِّ رَكعَتَينِ ، ويَقنُتُ في ثانيَةِ كُلِّ رَكعَتَينِ قَبلَ الرُّكوعِ وبَعدَ القِراءَةِ ، ثُمَّ يُؤَذِّنُ ، ثُمَّ يُصَلّي رَكعَتَينِ ، ويَقنُتُ فِي الثّانِيَةِ . فَإِذا سَلَّمَ قامَ وصَلَّى العَصرَ ، فَإِذا سَلَّمَ جَلَسَ في مُصَلّاهُ يُسَبِّحُ اللَّهَ ويَحمَدُهُ ويُكَبِّرُهُ ويُهَلِّلُهُ ما شاءَ اللَّهُ ، ثُمَّ سَجَدَ سَجدَةً يَقولُ فيها مِئَةَ مَرَّةٍ : «حَمدًا للَّهِ‏ِ» . فَإِذا غابَتِ الشَّمسُ تَوَضَّأَ وصَلَّى المَغرِبَ ثَلاثًا بِأَذانٍ وإقامَةٍ ، وقَنَتَ فِي الثّانيَةِ قَبلَ الرُّكوعِ وبَعدَ القِراءَةِ ، فَإِذا سَلَّمَ جَلَسَ في مُصَلّاهُ يُسَبِّحُ اللَّهَ ويَحمَدُهُ ويُكَبِّرُهُ ويُهَلِّلُهُ ما شاءَ اللَّهُ ، ثُمَّ يَسجُدُ سَجدَةَ الشُّكرِ ، ثُمَّ يَرفَعُ رَأسَهُ ولَم يَتَكَلَّم حَتّى‏ يَقومَ ويُصَلّي أربَعَ رَكَعاتٍ بِتَسليمَتَينِ ، ويَقنُتُ في كُلِّ رَكعَتَينِ فِي الثّانيَةِ قَبلَ الرُّكوعِ وبَعدَ القِراءَةِ ، وكانَ يَقرَأُ فِي الاُولى‏ من هذِهِ الأَربَعِ الحَمدَ و«قُل يا أيُّهَا الكافِرونَ» وفِي الثانيَةِ الحَمدَ و«قُل هُوَ اللَّهُ أحَدٌ» ، ويَقرَأُ فِي الرَّكعَتَينِ الباقيَتَينِ الحَمدَ و«قُل هُوَ اللَّهُ» ، ثُمَّ يَجلِسُ بَعدَ التَّسليمِ فِي التَّعقيبِ ما شاءَ اللَّهُ ، ثُمَّ يُفطِرُ ، ثُمَّ يَلبَثُ حَتّى‏ يَمضِيَ مِنَ اللَّيلِ قَريبٌ مِنَ الثُلُثِ . ثُمَّ يَقومُ فَيُصَلِّي العِشاءَ الآخِرَةَ أربَعَ رَكَعاتٍ ، ويَقنُتُ فِي الثّانيَةِ قَبلَ الرُّكوعِ وبَعدَ القِراءَةِ ، فَإِذا سَلَّمَ جَلَسَ في مُصَلّاهُ يَذكُرُ اللَّهَ عزّ وجلّ ويُسَبِّحُهُ ويَحمَدُهُ ويُكَبِّرُهُ ويُهَلِّلُهُ ما شاءَ اللَّهُ ، ويَسجُدُ بَعدَ التَّعقيبِ سَجدَةَ الشُّكرِ . ثُمَّ يَأوي إلى‏ فِراشِهِ ، فَإِذا كانَ الثُّلُثُ الأَخيرُ مِنَ اللَّيلِ قامَ مِن فِراشِهِ بِالتَّسبيحِ والتَّحميدِ والتَّكبيرِ والتَّهليلِ والاِستِغفارِ فَاستاكَ ، ثُمَّ تَوَضَّأَ ، ثُمَّ قامَ إلى‏ صَلاةِ اللَّيلِ فَيُصَلّي ثَمانِ رَكَعاتٍ ويُسَلِّمُ في كُلِّ رَكعَتَينِ ، يَقرَأُ فِي الاُولَيَينِ مِنها في كُلِّ رَكعَةٍ الحَمدَ مَرَّةً و«قُل هُوَ اللَّهُ أحَدٌ» ثَلاثينَ مَرَّةً ، ثُمَّ يُصَلّي صَلاةَ جَعفَرِ بنِ أبي طالبٍ عليه السلام أربَعَ رَكَعاتٍ ، يُسَلِّمُ في كُلِّ رَكعَتَينِ ، ويَقنُتُ في كُلِّ رَكعَتَين فِي الثّانيَةِ قَبلَ الرَّكوعِ وبَعدَ التَّسبيحِ ، ويَحتَسِبُ بِها مِن صَلاةِ اللَّيلِ ، ثُمَّ يَقومُ فَيُصَلّي رَكعَتَينِ الباقيَتَينِ ، يَقرَأُ فِي الاُولى‏ الحَمدَ وسورَةَ المُلكِ ، وفِي الثّانيَةِ «الحَمدُ للَّهِ‏ِ» و«هَل أتى‏ عَلَى الإِنسانِ» ، ثُمَّ يَقومُ فَيُصَلّي رَكعَتَيِ الشَّفعِ ، يَقرَأُ في كُلِّ رَكعَةٍ مِنهُما «الحَمدُ للَّهِ‏ِ» مَرَّةً و«قُل هُوَ اللَّهُ أحَدٌ» ثَلاثَ مَرّاتٍ ، ويَقنُتُ فِي الثّانيَةِ قَبلَ الرُّكوعِ وبَعدَ القِراءَةِ ، فَإِذا سَلَّمَ قامَ فَصَلّى‏ رَكعَةَ الوَترِ يَتَوَجَّهُ فيها ، ويَقرَأُ فيها الحَمدَ مَرَّةً و«قُل هُوَ اللَّهُ أحَدٌ» ثَلاثَ مَرّاتٍ و«قُل أعوذُ بِرَبِّ الفَلَقِ» مَرَّةً واحِدَةً و«قُل أعوذُ بِرَبِّ النّاسِ» مَرَّةً واحِدَةً ، ويَقنُتُ فيها قَبلَ الرُّكوعِ وبَعدَ القِراءَةِ ويَقولُ في قُنوتِهِ : «اللَّهُمَّ صَلِّ عَلى‏ مُحَمَّدٍ وآلِ مُحَمَّدٍ ، اللَّهُمَّ اهدِنا فيمَن هَدَيتَ ، وعافِنا فيمَن عافَيتَ ، وتَوَلَّنا فيمَن تَوَلَّيتَ ، وبارِك لَنا فيما أعطَيتَ ، وقِنا شَرَّ ما قَضَيتَ ، فَإِنَّكَ تَقضي ولا يُقضى‏ عَلَيكَ ، إنَّهُ لا يَذِلُّ مَن وَالَيتَ ، ولا يَعِزُّ مَن عادَيتَ ، تَبارَكتَ رَبَّنا وتَعالَيتَ» ، ثُمَّ يَقولُ : «أستَغفِرُ اللَّهَ وأسأَلُهُ التَّوبَةَ» سَبعينَ مَرَّةً . فَإِذا سَلَّمَ جَلَسَ فِي التَّعقيبِ ما شاءَ اللَّهُ . فَإِذا قَرُبَ مِنَ الفَجرِ قامَ فَصَلّى‏ رَكعَتَيِ الفَجرِ ، يَقرَأُ فِي الاُولى‏ الحَمدَ و«قُل يا أيُّهَا الكافِرونَ» ، وفِي الثّانيَةِالحَمدَ و«قُل هُوَ اللَّهُ أحَدٌ» ، فَإِذا طَلَعَ الفَجرُ أذَّنَ وأقامَ وصَلَّى الغَداةَ رَكعَتَينِ ، فَإِذا سَلَّمَ جَلَسَ فِي التَّعقيبِ حَتّى‏ تَطلُعَ الشَّمسُ ، ثُمَّ يَسجُدُ سَجدَةَ الشُّكرِ حَتّى‏ يَتَعالى‏ النَّهارُ (عيون أخبار الرضا عليه السلام : ج ۲ ص ۱۸۰ ح ۵ ، بحار الأنوار : ج ۴۹ ص ۹۲ ح ۷) .


گزیده شناخت‌نامه نماز
292

۱۲ / ۱۰

چگونگى نماز امام رضا عليه السلام

۳۸۸.عيون أخبار الرضا عليه السلام - به نقل از رجاء بن ابى ضحّاك ، در توصيف نماز امام رضا عليه السلام : سپيده‏دم، نماز صبح را مى‏خواند و پس از سلام دادن تا طلوع خورشيد ، در نمازگاهش به تسبيح و حمد و تكبير و تهليل‏گويى مى‏نشست و بر پيامبر ، صلوات مى‏فرستاد. سپس به سجده مى‏رفت و در سجده مى‏ماند تا روز بالا بيايد. سپس به مردم رو مى‏آورد و تا نزديك زوال خورشيد (ظهر) با آنان گفتگو مى‏كرد و ايشان را اندرز ۱ مى‏داد.
سپس از نو وضو مى‏گرفت و به نمازگاهش باز مى‏گشت . هنگام زوال خورشيد بر مى‏خاست و شش ركعت نماز مى‏گزارد كه در ركعت نخست ، سوره‏هاى حمد و كافرون و در ركعت دوم، سوره‏هاى حمد و توحيد و در هر يك از چهار ركعت ديگر نيز سوره‏هاى حمد و توحيد را مى‏خواند و در پايان هر دو ركعت ، سلام مى‏داد و در ركعت دوم آنها، پيش از ركوع و پس از قرائت، قنوت مى‏خواند. سپس اذان مى‏گفت و دو ركعت نماز مى‏گزارد و پس از آن ، اقامه مى‏گفت و نماز ظهر را مى‏خواند. پس از سلام نماز، هر اندازه كه خدا مى‏خواست ، به تسبيح و حمد و تكبير و تهليل‏گويى مى‏پرداخت و سپس سجده شكر مى‏گزارد و در آن ، صد بار «شكراً للَّه» مى‏گفت و هنگامى كه سر بر مى‏داشت، بر مى‏خاست و شش ركعت نماز مى‏گزارد كه در هر ركعت آن، حمد و توحيد مى‏خواند و در پايان هر دو ركعت، سلام مى‏داد و در ركعت دوم هر دو ركعت ، پيش از ركوع و پس از قرائت، قنوت مى‏خواند. سپس اذان مى‏گفت و پس از آن، دو ركعت نماز مى‏گزارد و در ركعت دوم آن ، قنوت مى‏خواند. هنگامى كه سلام مى‏داد ، بر مى‏خاست و نماز عصر را مى‏خواند و پس از سلام دادن، در نمازگاهش، آن اندازه كه خدا مى‏خواست، به تسبيح و حمد و تكبير و تهليل‏گويى مى‏پرداخت. سپس سجده مى‏كرد و در آن ، صد بار «حمداً للَّه» مى‏گفت.
هنگامى كه خورشيد ناپديد مى‏شد، وضو مى‏گرفت و سه ركعت نماز مغرب را با اذان و اقامه مى‏گزارد و در ركعت دوم آن، پيش از ركوع و پس از قرائت، قنوت مى‏خواند و پس از سلام دادن، در نمازگاهش مى‏نشست و آن اندازه كه خدا مى‏خواست ، به تسبيح و حمد و تكبير و تهليل‏گويى مى‏پرداخت . سپس سجده شكر مى‏گزارد و پس از آن سر بر مى‏داشت و با كسى سخن نمى‏گفت تا بر مى‏خاست و چهار ركعت نماز با دو سلام مى‏گزارد و در ركعت دوم هر يك، پيش از ركوع و پس از قرائت قنوت مى‏خواند و در ركعت نخست اين چهار ركعت، سوره‏هاى حمد و كافرون و در ركعت دوم، «حمد» و «توحيد» و در دو ركعت ديگر، «حمد» و «توحيد» مى‏خواند. پس از سلام دادن، آن اندازه كه خدا مى‏خواست ، به ذكر و دعا مى‏نشست و سپس افطار مى‏كرد.
سپس اندكى درنگ مى‏كرد تا نزديك به يك سوم شب ، سپرى شود. پس بر مى‏خاست و چهار ركعت نماز عشاى آخر را مى‏گزارد و در ركعت دوم آن ، پيش از ركوع و پس از قرائت، قنوت مى‏خواند. پس از سلام دادن، آن اندازه كه خدا مى‏خواست ، در نمازگاهش به ذكر خداوند عزّ وجلّ و تسبيح و حمد و تكبير و تهليل‏گويى او مى‏پرداخت و پس از ذكر و دعا، سجده شكر مى‏گزارد.
سپس به بسترش مى‏رفت و در پاره سوم شب ، از بسترش با تسبيح و حمد و تكبير و «لا إله إلّا اللَّه» و «أستغفر اللَّه» گفتن بر مى‏خاست، مسواك مى‏زد، وضو مى‏گرفت و سپس به نماز شب مى‏ايستاد و هشت ركعت نماز با سلام دادن در پايان هر دو ركعت، مى‏گزارد كه در هر ركعت از دو ركعت نخست آن، يك بار «حمد» و سى بار «توحيد» مى‏خواند.
سپس چهار ركعت نماز جعفر بن ابى طالب با سلام دادن در پايان هر دو ركعت مى‏گزارد و در ركعت دوم هر يك از آنها، پيش از ركوع و پس از تسبيح، ۲ قنوت مى‏خواند و آن را جزو نماز شب به حساب مى‏آورد. سپس بر مى‏خاست و دو ركعت باقى‏مانده را مى‏گزارد. در ركعت نخست ، سوره

1.نسخه بحار الأنوار ، «يعظهم» دارد و نه «يعطهم» كه صحيح‏تر مى‏نمايد و مطابق همان نيز ترجمه شده است.

2.در نماز جعفر، سيصد تسبيح گفته مى‏شود كه از جمله آنها ، پانزده بار (تسبيح) در هر ركعت پس از قرائت و پيش از ركوع است.

  • نام منبع :
    گزیده شناخت‌نامه نماز
    سایر پدیدآورندگان :
    محمد محمدی ری شهری، با همکاری مرتضی خوش‌نصیب،
    تعداد جلد :
    1
    ناشر :
    انتشارات دارالحدیث
    محل نشر :
    قم
    تاریخ انتشار :
    1392
    نوبت چاپ :
    اول
تعداد بازدید : 24174
صفحه از 356
پرینت  ارسال به