۵ . آمين گفتن

پيروان مكتب اهل بيت عليهم السلام و فقيهان شيعى به هيچ دليل قابل اعتنايى كه دلالت كند رسول خدا صلى اللَّه عليه وآله در نماز خود ، در پى قرائت سوره حمد ، «آمين» مى‏گفته ، دست نيافته‏اند ، از اين رو آمين گفتن در آخر سوره حمد را سخنى زايد و التزام به آن را بدعت و به زبان آوردن آن را موجب بطلان نماز مى‏دانند. اين در حالتى است كه بجز مذهب مالكى - كه به استحباب آن معتقد است - ، ديگر مذاهب اهل سنّت، پا را فراتر نهاده و به سنّت بودن آن ، فتوا داده‏اند. ^۱

مستند رأى شيعى

فقهاى شيعه با توجّه به توقيفى بودن اجزاى نماز و فقدان مستندى شرعى براى گفتن «آمين» در پى سوره حمد، حكم به حرمت آن داده‏اند. ملاحظه دو روايت ابو حميد ساعدى ^۲ از طريق اهل سنّت و حمّاد بن عيسى از طريق شيعه ^۳ - كه پيش از اين در موضوع تكتّف (دست روى دست گذاردن در حال قيام نماز) به آنها اشاره شد - ، علاوه بر تكتّف، از فقدان آمين گفتن در شيوه اصيل نماز خبر مى‏دهد. اين ، در حالى است كه در احاديث متعدّدى از امامان اهل بيت عليهم السلام ، از افزودن چنين جزئى به نماز ، نهى شده است. سه روايت زير ، از آن جمله اند:
عَن جَميلٍ عَن أَبى عَبدِ اللَّهِ عليه السلام قالَ : إذا كُنتَ خَلفَ إمَامٍ فَقَرَأَ الحَمدَ و فَرَغَ مِن قِراءَتِها فَقُل أنتَ «الحَمدُ لِلَّهِ رَبِّ العالَمِينَ» و لا تَقُل «آمينَ» . ^۴
از جميل نقل است كه امام صادق عليه السلام فرمود: «هر گاه [ در نماز جماعت ] پشت سر امامى ايستادى و او حمد را خواند و آن را به آخر رساند ، تو بگو: "الحمد للَّه ربّ العالمين" و "آمين" نگو» .
وعَن مُحَمَّدٍ الحَلَبىِّ : سَأَلتُ أَبا عَبدِ اللَّهِ عليه السلام : أقولُ إذَا فَرَغتُ مِن فاتِحَةِ الكِتَابِ : آمينَ؟ قالَ : لا . ^۵
محمّد حلبى مى‏گويد: از امام صادق عليه السلام پرسيدم: هنگامى كه فاتحة الكتاب را به پايان بردم، آمين بگويم؟ فرمود: خير.
وعَن مُعَاوِيَةَ بنِ وَهبٍ: قُلتُ لِأَبِى عَبدِ اللَّهِ عليه السلام : أقولُ آمينَ إذا قالَ الإِمَامُ : (غَيرِ المَغضُوبِ عَلَيهِم وَ لَا الضَّالِّينَ)؟ قَالَ : هُمُ اليَهُودُ وَ النَّصَارَى وَ لَم يُجِب فِى هَذَا. ^۶
معاويه بن وهب مى‏گويد : به امام صادق عليه السلام گفتم: آن گاه كه امام [ جماعت ]، (غَيْرِ الْمَغْضُوبِ عَلَيْهِمْ وَ لَا الضَّالِّينَ) را خواند ، آمين بگويم؟ فرمود: «آنان يهود و نصارايند»؛ ليكن به اين سؤال پاسخ نداد».

ستيز اهل بيت عليهم السلام با اين بدعت

از احاديث اهل بيت عليهم السلام به روشنى بر مى‏آيد كه آن بزرگواران با هدف اداى تكليف در تبيين احكام الهى و حراست از سنّت نبوى صلى اللَّه عليه وآله و ستيز با بدعت، بر بيان حكم اصيل قرائت بسمله، تأكيد مضاعف داشته‏اند، تا جايى كه «جهر به بسمله» به عنوان يكى از شعارهاى اهل بيت عليهم السلام و پيروانشان به شمار آمده، به طورى كه اين حكم، در رديف مواردى چون حكم حرمت شرابخوارى، غير قابل تقيّه اعلام شده است. ^۱