ضعف دليل معتقدان به سنّت بودن تكتّف
اهل سنّت براى اثبات سنّت بودن تكتّف، به رواياتى از جمله روايت زير از سهل بن سعد استدلال كردهاند:
عن أبى حازم عن سهل بن سعد أنّه قال: كان الناس يؤمرون أن يضع الرجل يده اليمنى على ذراعه اليسرى فى الصلاة . قال أبو حازم: و لا أعلم إلّا أنّه ينمي ذلك. ۱
ابو حازم از سهل بن سعد، نقل مىكند كه وى گفت: به مردم فرمان داده مىشد كه هر يك در نماز، دست راست خود را بر دست چپ خود قرار دهد.
ابو حازم مىگويد: من جز اين نمىدانم كه [ سهل بن سعد ] آن را [ به پيامبر صلى اللَّه عليه وآله ]نسبت مىداد.
اين روايت ، صرف نظر از پارهاى اشكالات سندى ، از جهت دلالت نيز محلّ تأمّل است:
اوّلاً: مقصود از اين سخن سهل بن سعد كه گفته است: «به مردم دستور داده مىشد كه در نماز، دست راست خود را بر دست چپ خود بگذارند» چيست؟ و چه كسى چنين دستورى را صادر كرده بود؟ اگر منظور از صادر كننده دستور، پيامبر صلى اللَّه عليه وآله بود ، چه دليلى داشت كه نام ايشان ذكر نشود ، با آن كه تبرّكجويى به نام ايشان و نيز قوّت سخن نقل شده را در پى داشت؟ آيا جز اين است كه اين دستور ، پس از پيامبر خدا صلى اللَّه عليه وآله صادر شده است؟
ثانياً: سخن ابو حازم كه گفته است: «مطلب نقل شده را جز اين نمىدانم كه [ سهل بن سعد به پيامبر صلى اللَّه عليه وآله ] نسبت مىداد» يا «جز اين نمىدانم كه [ به پيامبر صلى اللَّه عليه وآله ]نسبت داده مىشد» ، على رغم ظاهر عبارت، خود ، حكايت از ترديد ابو حازم از انتساب آن به پيامبر خدا دارد؛ زيرا اگر در اين باره دچار ترديد نبود ، اساساً نيازى نداشت تا چنين سخنى بر زبان آورد. ۲