251
گزیده شناخت‌نامه نماز

ضعف دليل معتقدان به سنّت بودن تكتّف

اهل سنّت براى اثبات سنّت بودن تكتّف، به رواياتى از جمله روايت زير از سهل بن سعد استدلال كرده‏اند:
عن أبى حازم عن سهل بن سعد أنّه قال: كان الناس يؤمرون أن يضع الرجل يده اليمنى على ذراعه اليسرى فى الصلاة . قال أبو حازم: و لا أعلم إلّا أنّه ينمي ذلك‏. ۱
ابو حازم از سهل بن سعد، نقل مى‏كند كه وى گفت: به مردم فرمان داده مى‏شد كه هر يك در نماز، دست راست خود را بر دست چپ خود قرار دهد.
ابو حازم مى‏گويد: من جز اين نمى‏دانم كه [ سهل بن سعد ] آن را [ به پيامبر صلى اللَّه عليه وآله ]نسبت مى‏داد
.
اين روايت ، صرف نظر از پاره‏اى اشكالات سندى ، از جهت دلالت نيز محلّ تأمّل است:
اوّلاً: مقصود از اين سخن سهل بن سعد كه گفته است: «به مردم دستور داده مى‏شد كه در نماز، دست راست خود را بر دست چپ خود بگذارند» چيست؟ و چه كسى چنين دستورى را صادر كرده بود؟ اگر منظور از صادر كننده دستور، پيامبر صلى اللَّه عليه وآله بود ، چه دليلى داشت كه نام ايشان ذكر نشود ، با آن كه تبرّك‏جويى به نام ايشان و نيز قوّت سخن نقل شده را در پى داشت؟ آيا جز اين است كه اين دستور ، پس از پيامبر خدا صلى اللَّه عليه وآله صادر شده است؟
ثانياً: سخن ابو حازم كه گفته است: «مطلب نقل شده را جز اين نمى‏دانم كه [ سهل بن سعد به پيامبر صلى اللَّه عليه وآله ] نسبت مى‏داد» يا «جز اين نمى‏دانم كه [ به پيامبر صلى اللَّه عليه وآله ]نسبت داده مى‏شد» ، على رغم ظاهر عبارت، خود ، حكايت از ترديد ابو حازم از انتساب آن به پيامبر خدا دارد؛ زيرا اگر در اين باره دچار ترديد نبود ، اساساً نيازى نداشت تا چنين سخنى بر زبان آورد. ۲

1.السنن الكبرى: ج ۲ ص ۲۸.

2.اين نقد محتوايى را فقيه بزرگ مالكى اندلس ، ابن رُشد (۴۵۰ - ۵۲۰ م) نيز مطرح كرده و به استناد آن ، گزارش سهل بن سعد را بى‏اعتبار شمرده و «تكتّف» را رد كرده است (ر . ك : بداية المجتهد : ج ۱ ص ۱۳۱) .


گزیده شناخت‌نامه نماز
250
  • نام منبع :
    گزیده شناخت‌نامه نماز
    سایر پدیدآورندگان :
    محمد محمدی ری شهری، با همکاری مرتضی خوش‌نصیب،
    تعداد جلد :
    1
    ناشر :
    انتشارات دارالحدیث
    محل نشر :
    قم
    تاریخ انتشار :
    1392
    نوبت چاپ :
    اول
تعداد بازدید : 24049
صفحه از 356
پرینت  ارسال به