گفتن «حىّ على خير العمل» در اذان و اِقامه

پيروان اهل بيت عليهم السلام بر اساس ره‏نمودهاى آن بزرگواران، بر اين باورند كه جمله «حىَّ على خير العمل»، در عصر پيامبر خدا صلى اللَّه عليه وآله يكى از اجزاى اذان و اقامه بوده و جزئيت آن، از طريق وحى به پيامبر صلى اللَّه عليه وآله ابلاغ شده است. شمارى از روايات و آثار موجود در منابع حديثىِ اهل سنّت، ^۱ اين جزئيت را تأييد كرده‏اند .
اينك، اين سؤال پيش مى‏آيد كه: اگر جمله «حىَّ على خير العمل» در عصر پيامبر صلى اللَّه عليه وآله جزء اذان بوده، چه كسى و با چه انگيزه‏اى اين جمله را حذف كرده است؟
پاسخ اين سؤال، در برخى از احاديث اهل بيت عليهم السلام ^۲ ، اين گونه آمده كه در عصر پيامبر صلى اللَّه عليه وآله و دوران حكومت ابو بكر و آغاز خلافت عمر، «حىَّ على خير العمل» جزء اذان و اِقامه بوده است؛ ولى عمر، با اين استدلال كه اين جمله، موجب اهمّيت دادنِ بيش از اندازه مسلمانان به «نماز» و سستى كردن آنان نسبت به «جهاد» مى‏شود، آن را از اذان و اقامه حذف كرده است.
عدم هماهنگى اين استدلال با فرهنگ اصيل اسلامى ، بر كسى پوشيده نيست؛ زيرا نماز ، عالى‏ترين جلوه ياد خداست و هيچ عملى در نزد خداى متعال، محبوب‏تر از ياد او نيست و براى رهايى بنده از هر بدى در دنيا و آخرت نيز عملى سودمندتر از آن وجود ندارد. از اين رو ، جهاد يا هر عمل پسنديده ديگر ، بايد بر اين اساس ، مورد ارزيابى قرار گيرد. در حديثى در اين باره آمده است :
قالَ رسولُ اللَّه صلى اللَّه عليه وآله : لَيسَ عَمَلٌ أحَبَّ إلى اللَّهِ تعالى وَ لا أنجى لِعَبدٍ مِن كُلِّ سيّئةٍ فِى الدنيا وَ الآخِرَةِ مِن ذِكرِ اللَّهِ. قيلَ: وَ لا القتالُ فى سبيلِ اللَّهِ؟ قالَ: لولا ذِكرُ اللَّهِ لم يُؤمَر بالقِتالِ‏. ^۳
پيامبر خدا صلى اللَّه عليه وآله فرمود : نزد خدا، كارى دوست‏داشتنى‏تر از ياد خدا نيست و [ نيز ]نجاتبخش‏تر براى بنده از بدى‏هاى دنيا و آخرت. گفته شد: حتّى جنگيدن در راه خدا؟ فرمود: اگر ياد خدا نبود ، به جنگيدن ، فرمان داده نمى‏شد.