191
گزیده شناخت‌نامه نماز

گزیده شناخت‌نامه نماز
190

۲۷۸.امام رضا عليه السلام : مبادا در نمازت تنبلى و يا در آن سستى كنى و يا حقّش را خوار بشمارى و يا حد و مرزش را تباه نمايى و يا مانند نوك زدن خروس، تند و كوتاه سجده كنى و يا نمازت را سبك بگيرى و يا به جاى آن به كالاى دنيا سرگرم شوى و يا در غير وقتش بخوانى ... .
هر گاه خواستى به نماز برخيزى، سست و خواب‏آلود و شتابان و بازى‏كنان بر نمى‏خيزى ؛ بلكه آن را با آرامش و وقار و درنگ به جا مى‏آورى . و فروتن و افتاده باش ؛ فروتن و افتاده براى خداى عزّ وجلّ با هاله‏اى از بيم و هراس، اميدوار و بيمناك، همراه با آرامش و ترس و احتياط. پس در پيشگاه او همچون بنده گناهكار فرارى در پيش اربابش بايست. پاهايت را در يك رديف قرار ده و خود را راست نگه دار و به راست و چپ ، روى مگردان، گويا كه او را مى‏بينى ، كه اگر تو او را نمى‏بينى، او تو را مى‏بيند. با ريشت و هيچ يك از اندامت بازى مكن و انگشتانت را مشكن و بدنت را مخاران و به بينى و يا لباست مشغول مشو و در حالى كه بر دهانت چيزى بسته‏اى، نماز مخوان و براى زنان جايز نيست كه با نقاب نماز بخوانند.
هنگام ايستادن، ديده‏ات به سجده‏گاهت باشد و اظهار بى‏تابى و بى‏قرارى و ترس كن و با اين حالت به سوى خداى عزّ وجلّ اشتياق نشان بده و سنگينى‏ات را گاه بر اين پا و گاه بر ديگرى مينداز و همچون كسى كه آخرين نمازش را مى‏خواند، نماز بگزار، گويى مى‏بينى كه ديگر هرگز نماز نمى‏خوانى. بدان كه در پيشگاه [ خداى ]جبّار هستى. با هيچ چيز ، بازى مكن و در خود فرو مرو و دلت را [ براى نماز ]خالى ساز و به نمازت مشغول باش و دستانت را رها كن و بر ران‏هايت بنه.
به هنگام آغاز نماز، تكبير بگو و دستانت را تا رو به روى گوش‏هايت بالا ببر و انگشتان شست را از برابر گوش‏هايت مگذران و در نماز واجب ، دستانت را آن اندازه بالا مياور تا از سرت بگذرد، گرچه در نماز مستحب و وَتر ، اشكالى ندارد.
هنگامى كه ركوع كردى، برآمدگى زانوانت را با كف دستانت در بر گير و انگشتانت را از هم باز كن و پس از سر بر داشتن از ركوع، راست بايست تا همه مفصل‏ها به جاى خود برگردند. سپس سجده كن و پيشانى‏ات را بر زمين بنه و كف دستانت را بر خاك بگذار و انگشتانت را به هم بچسبان و آنها را رو به قبله قرار بده.
هنگام نشستن ، بر سمت راست بدنت منشين ؛ بلكه آن را بلند كن و بر سرينت بنشين و يك دستت را بر دست ديگرت مگذار ؛ بلكه آن دو را رها كن؛ چرا كه آن، كار همان تكفير و دست بر هم نهادن اهل كتاب است . و در نمازت، خميازه مكش، آروغ مزن و با تمام سعى و توان، مانع آن دو شو و هنگامى كه عطسه كردى، بگو: «الحمد للَّه ؛ سپاس ، مخصوص خداوند است» و بر سجده‏گاهت پا مگذار و پس و پيش مرو، و در حالى كه يكى از دو پليدى (ادرار و مدفوع) در تو هست، نماز مخوان و اگر در نماز، فشارى احساس كردى، نماز را رها كن، مگر اين كه بتوانى بر آن صبر كنى ، بدون اين كه به نمازت زيانى برساند ، و با همه دلت به خداوند روى آور تا خداوند به تو روى آورد.
وضو را كامل بگير و پيشانى را بر خاك بمال. هنگامى كه به نمازت روى آورى، خداوند به تو روى مى‏آورد و هنگامى كه روى بگردانى، خدا نيز از تو روى مى‏گرداند. ۱

1.وإيّاكَ أن تَكسَلَ عَنهَا ، أو تَتَوانى‏ فيها ، أو تَتَهاوَنَ بِحَقِّها ، أو تُضَيِّعَ حَدَّها وحُدودَها، أو تَنقُرَها نَقرَ الدّيكِ ، أو تَستَخِفَّ بِها، أو تَشتَغِلَ عَنها بِشَي‏ءٍ مِن عَرَضِ الدُّنيا، أو تُصَلِّيَ بِغَيرِ وَقتِها ... فَإِذا أرَدتَ أن تَقومَ إلَى الصَّلاةِ ، فَلا تَقومُ إلَيها مُتَكاسِلًا ولا مُتَناعِسًا ولا مُستَعجِلًا ولا مُتَلاهيًا ، ولكِن تَأتيها عَلَى السُّكونِ وَالوَقارِ وَالتُّؤَدَةِ ، وعَلَيكَ الخُشوعُ وَالخُضوعُ ، مُتَواضِعًا للَّهِ‏ِ جَلَّ وعَزَّ مُتَخاشِعًا ، عَلَيكَ خَشيَةٌ وسيماءُ الخَوفِ ، راجيًا خائِفًا بِالطُّمَأنينَةِ عَلَى الوَجَلِ وَالحَذَرِ . فَقِف بَينَ يَدَيهِ كَالعَبدِ الآبِقِ المُذنِبِ بَينَ يَدَي مَولاهُ ، فَصُفَّ قَدَمَيكَ وَانصِب نَفسَكَ ولا تَلتَفِت يَمينًا وشِمالًا ، وتَحسِبُ كَأَنَّكَ تَراهُ فَإِن لَم تَكُن تَراهُ فَإِنَّهُ يَراكَ ، ولا تَعبَث بِلِحيَتِكَ ولا بِشَي‏ءٍ مِن جَوارِحِكَ ، ولا تُفَرقِع أصابِعَكَ ، ولا تَحُكَّ بَدَنَكَ ، ولا تَولَع بِأَنفِكَ ولا بِثَوبِكَ ، ولاتُصَلِّ وأنت مُتَلَثِّمٌ ، ولا يَجوزُ لِلنِّساءِ الصَّلاةُ وهُنَّ مُتَنَقِّباتٌ ، ويَكونُ بَصَرُكَ في مَوضِعِ سُجودِكَ ما دُمتَ قائِمًا ، وأظهِر عَلَيكَ الجَزَعَ والهَلَعَ والخَوفَ ، وَارغَب مَعَ ذلِكَ إلَى اللَّهِ عزّ وجلّ . ولا تَتَّكِئ مَرَّةً عَلى‏ إحدى‏ رِجلَيكَ ومَرَّةً عَلَى الاُخرى‏ ، وصَلِّ صَلاةَ مُوَدِّعٍ تَرى‏ أنَّكَ لا تُصَلّي أبَدًا ، وَاعلَم أنَّكَ بَينَ يَدَيِ الجَبّارِ . ولا تَعبَث بِشَي‏ءٍ مِنَ الأَشياءِ ، ولا تُحَدِّث بِنَفسِكَ ، وأفرِغ قَلبَكَ ، وليَكُن شُغلُكَ في صَلاتِكَ ، وأرسِل يَدَيكَ ألصِقها بِفَخِذَيكَ . فَإِذَا افتَتَحتَ الصَّلاةَ فَكَبِّر ، وَارفَع يَدَيكَ بِحِذاءِ اُذُ نَيكَ ، ولا تُجاوِز بِإِبهامَيكَ حِذاءَ اُذُ نَيكَ ، ولا تَرفَع يَدَيكَ فِي المَكتوبَةِ حَتّى‏ تُجاوِزَ بِهِما رَأسَكَ ، ولا بَأسَ بِذلِكَ فِي النّافِلَةِ والوَترِ . فَإِذا رَكَعتَ فَأَلقِم رُكبَتَيكَ راحَتَيكَ ، وتُفَرِّجُ بَينَ أصابِعِكَ ، وَاقبِض عَلَيهِما . وإذا رَفَعتَ رَأسَكَ مِنَ الرُّكوعِ فَانصِب قائِمًا حَتّى‏ تَرجِعَ مَفاصِلُكَ كُلُّها إلَى المَكانِ . ثُمَّ اسجُد وضَع جَبينَكَ عَلَى الأَرضِ ، وأرغِم عَلى‏ راحَتَيكَ ، وَاضمُم أصابِعَكَ ، وضَعهُما مُستَقبِلَ القِبلَةِ . وإذا جَلَستَ فَلا تَجلِس عَلى‏ يَمينِكَ ، لكِنِ انصِب يَمينَكَ وَاقعُد عَلى‏ إليَتَيكَ ، ولا تَضَع يَدَك بَعضَها عَلى‏ بَعضٍ ، لكِن أرسِلهُما إرسالًا ، فَإِنَّ ذلِكَ تَكفيرُ أهلِ‏الكِتابِ . ولا تَتَمَطَّ في صَلاتِكَ ، ولا تَتَجَشَّأ ، وَامنَعهُما بِجُهدِكَ وطاقَتِك ، فَإِذا عَطَستَ فَقُل : «الحَمدُ للَّهِ‏ِ» ، ولا تَطَأْ مَوضِعَ سُجودِكَ ، ولا تَتَقَدَّمهُ مَرَّةً ولاتَتَأَخَّر اُخرى‏ . ولا تُصَلِّ وبِكَ شَي‏ءٌ مِنَ الأخبَثَينِ ، وإن كُنتَ فِي الصَّلاةِ فَوَجَدتَ غَمزًا فَانصَرِف ، إلّا أن يَكونَ شَيئًا تَصبِرُ عَلَيهِ مِن غَيرِ إضرارٍ بِالصَّلاةِ . وأقبِل عَلَى اللَّهِ بِجَميعِ القَلبِ وبِوَجهِكَ حَتّى‏ يُقبِلَ اللَّهُ عَلَيكَ . وأسبِغِ الوُضوءَ ، وعَفِّر جَبينَكَ فِي التُّرابِ ، وإذا أقبَلتَ عَلى‏ صَلاتِكَ أقبَلَ اللَّهُ عَلَيكَ بِوَجهِهِ ، فَإِذا أعرَضتَ أعرَضَ اللَّهُ عَنكَ (فقه الرضا : ص ۱۰۰، بحار الأنوار : ج ۸۴ ص ۲۰۴ ح ۳) .

  • نام منبع :
    گزیده شناخت‌نامه نماز
    سایر پدیدآورندگان :
    محمد محمدی ری شهری، با همکاری مرتضی خوش‌نصیب،
    تعداد جلد :
    1
    ناشر :
    انتشارات دارالحدیث
    محل نشر :
    قم
    تاریخ انتشار :
    1392
    نوبت چاپ :
    اول
تعداد بازدید : 24436
صفحه از 356
پرینت  ارسال به