سخنى درباره احكام و آداب قرائت‏

مستحبات قرائت ، چند چيز است :
اوّل : پيش از شروع به قرائت ركعت اوّل ، استعاذه گفتن ؛ يعنى بگويد : «أعوذ باللَّه من الشيطان الرجيم ؛ پناه مى‏برم به خداوند از شيطان رانده شده» يا بگويد : «أعوذ باللَّه السميع العليم من الشيطان الرجيم ؛ پناه مى‏برم به خداوند شنواى دانا از شيطانِ رانده شده» . شايسته است كه استعاذه گفتن، آهسته باشد .
دوم : در نمازهايى كه آهسته خوانده مى‏شوند بلند بسم اللَّه گفتن . همين گونه اگر در ركعت‏هاى دوم و سوم به جاى تسبيحات ، حمد خوانده شود .
سوم : شمرده خواندن ، به گونه‏اى كه شنونده بتواند حروف را به روشنى از هم تفكيك كند .
چهارم : خوش‏لهجه خواندن ، بى آن كه به صورت غنا خوانده شود .
پنجم : رعايت وقف در فاصله آيه‏ها .
ششم : توجّه به معانى عبارات و پند گرفتن از آنها .
هفتم : به مناسبت هر آيه نعمت و نقمت ، از خداوند درخواست كردن .
هشتم : فاصله انداختن مختصر ميان حمد و سوره ، و همين طور رعايت فاصله ميان سوره و قنوت يا تكبير ركوع .
نهم : گفتن «كذلك اللَّه ربّى ؛ آرى ، خداوند ، پروردگار من چنين است» (يك ، دو يا سه بار) ، يا گفتن : «كذلك اللَّه ربّنا ؛ آرى ، چنين است خداوند، پروردگار ما» سه بار ، پس از قرائت سوره توحيد ، و اگر مأموم است ، پس از تمام كردن سوره حمد از سوى امام جماعت ، «الحمد للَّه ربّ العالمين» گفتن ، و نيز اگر نماز فرادا مى‏خواند ، پس از اتمام حمد ، اين ذكر را به زبان آوردن .
دهم : خواندن برخى سوره‏ها در برخى نمازها ، مانند خواندن سوره‏هاى (عم يتساءلون) و (هل اتى) و (هل أتاك) و(لا اقسم) و امثال اينها در نماز صبح ، و خواندن (سبّح اسم) و (شمس) و امثال اين دو ، در نمازهاى ظهر و عشا ، و خواندن (إذا جاء نصر اللَّه) و (الهاكم التكاثر) در نمازهاى مغرب و عصر ، و خواندن سوره جمعه در ركعت اوّل و سوره منافقون در ركعت دوم نمازهاى ظهر و عصر روز جمعه و همين طور در صبح جمعه ، و يا در نماز صبح جمعه در ركعت اوّل ، سوره جمعه و در ركعت دوم ، سوره توحيد خواندن . همين طور در ركعت اوّل نماز عشاى شب جمعه ، سوره جمعه و در ركعت دوم ، سوره منافقون خواندن ، و در ركعت اوّل نماز مغرب شب جمعه ، سوره جمعه و در ركعت دوم ، سوره توحيد خواندن . مستحب است در هر نمازى در ركعت اوّل ، سوره (انا انزلناه) و در ركعت دوم ، سوره توحيد خواندن ؛ بلكه از غير اين دو سوره به اين دو برگشتن ، فضيلت داشته و علاوه بر اجر اين دو ، اجر خواندن سوره‏اى را هم كه از آن صرف نظر كرده ، دارد ؛ بلكه روايت وارد شده كه نماز جز با اين دو ، ارتقا نمى‏يابد . مستحب است در نماز صبح روزهاى دوشنبه و پنجشنبه در ركعت اوّل ، سوره (هل اتى) و در ركعت دوم ، سوره (هل اتاك) خوانده شود . ^۱

۱۶۱.الكافى - به نقل از سماعه - : از امام عليه السلام معناى سخن خداوند عزيز و جليل: (نمازت را به جهر و اخفات نخوان) را پرسيدم. فرمود: «اخفات، نشنيدن با گوش است و جهر ، آن است كه صدايت را خيلى بلند كنى». ^۱

نكته‏

روايات و همچنين گفته‏هاى مفسّران ، بيانگر اين است كه آيه ۱۱۰ سوره اسرا ، ناظر به افراط و تفريط در بلند و آهسته خواندن نماز است و آيه (وَ ابْتَغِ بَيْنَ ذَ لِكَ سَبِيلاً ؛ راهى ميان اين دو را برگزين) ، براى تأكيد بر انتخاب حدّ وسط در خواندن است ، و اين كه نمازگزار نبايد در نماز فرياد بكشد ، همان طور كه نبايد از شدّت آهستگى به حركت لب‏ها بسنده كند .
بر اين اساس ، روشن مى‏شود كه جهر و اخفات در آيه اشاره شده ، به غير از جهر و اخفات اصطلاحى در فقه به معناى بلند خواندن حمد و سوره در نماز صبح و مغرب و عشا و آهسته خواندن آن دو در نماز ظهر و عصر است .