ذکر است که مسأله چندمعنایی با فهم فراسیاقی رابطه وثیقی دارد. آنگاه که مخاطب خود را با‏ قرآن در تعامل می‏بیند، چه بسا با توجه بر نشانه‌های سیاقی و پیوستگی متن و نظام موجود در بافت جمله‌ها تنها یک معنا را استفاده کند، اما به مجرد آن‏که هر یک از گزاره‌ها و جمله‌ها از محیط سیاقی آن جدا می‌شود و هر یک به تنهایی مورد مداقه قرار می‌گیرد، کیفیت دلالت الفاظ و جمله‌ها تغییر یافته و چه بسا متن به صورت جملات دیگری درمی‌آید که معانی گوناگون و متعدد را به ذهن متبادر می‌سازد. در این هنگام آنگاه که سایر شواهد و نشانه‌ها دلالت کند بر این‏که تمامی معانی برآمده از جملات مورد نظر ماتن قرآن بوده و یا آن‏که احتمال قصد هر یک آن معانی از سوی خداوند متعال وجود داشته باشد، مسأله چند معنایی محقق می‌شود.

اگرچه مسأله چند معنایی پیرامون معانی متعدد یک واژه در آیات قرآن بحث می‌کند، اما در مواضعی با فهم فراسیاقی اشتراک پیدا می‌کند، آنگاه که یک واژه به تنهایی نقش یک جمله کامل را ایفا نموده و می‌تواند معانی مختلفی را در بافت آیه و یا با قطع نظر از سیاق آیه به ذهن متبادر سازد. این گونه از دلالت‏های قرآنی بر مبانی ادبی خاصی استوار است^۱ و شواهد و قرائن برآمده از روایات تفسیری بر حجیت و اعتبار دلالت فراسیاقی آیات قرآن دلالت دارد. این دسته از روایات، خود به دو بخش تقسیم می‌شوند: نخست، آن دسته از روایاتی که بر مستقل بودن موضوعات در آیات قرآن و عدم وابستگی آن‏ها به ماقبل و مابعد خود دلالت دارد. قسم دوم، روایاتی است که در ضمن آن‏ها امام‏ علیه السلام در مقام تبیین آیه در سایه دلالت فراسیاقی را مفهومی را استنباط می‌کند. عمده ادله نقلی در این ‌باره نیز از سنخ دسته دوم است. از دسته اول می‏توان به روایاتی چون: «عن جابر قال: قال أبو عبد اللّٰه علیه السلام: یَا جَابِرُ! إِنَّ لِلْقُرْآنِ بَطْناً وَ لِلْبَطْنِ ظَهْراً وَ لَیْسَ شَیْ‏ءٌ أَبْعَدَ مِنْ عُقُولِ الرِّجَالِ مِنْهُ إِنَّ الْآیَةَ لَیَنْزِلُ أَوَّلُهَا فِی شَیْ‏ءٍ وَ أَوْسَطُهَا فِی شَیْ‏ءٍ وَ آخِرُهَا فِی شَیْ‏ءٍ وَ هُوَ کَلَامٌ مُتَصل ٌ یُتَصَرَّفُ عَلَى وُجُوهٍ عَلَى وُجُوه»^۲ یا روایت «وَ عَنْهُ، عَنْ أَبِی جَعْفَرٍ علیه السلام

معناست که تأویل به معنا و مفهومی از کلام گفته می‏شود که شامل معانی مطابقی، التزامی، حقیقی، مجازی و مصادیق مقصود در هر یک می‏شود.^۱

در روایات میان دو مفهوم تأویل و جاودانگی قرآن با بطن آیات، رابطه معناشناختی برقرار شده و راز و رمز تداوم آموزه‏های قرآن در تمامی اعصار و امصار، فهمِ باطن آن معرفی شده است. در روایات تأویلی اراده معنای ظاهر و باطن، از اسباب اختلاف احادیث تفسیری معصومان علیهم السلام به شمار آمده است. از این رو، ‏دانشوران شیعی ضمن رعایت قواعد عمومی و اصولی تأویل بطون آیات، از روایات به ظاهر متناقض، با استناد به تفاوت ساحت معنای ظاهری و باطنی آن‏ها رفع اختلاف کرده‏اند.^۲ همچنین، از نمونه‏های چند معنایی روایی می‏توان برای اثبات ترابط نوع دوم در قرآن استفاده کرد.

مقصود از چند معنایی آن است که یک لفظ یا یک عبارت در یک بار استعمال و در یک متن مشخص، مفید معانی مختلف و متعدد باشد و بتوان همه آن معانی را مقصود گوینده به شمار آورد.^۳

چند معنایی در قرآن کریم اقسام مختلفی دارد و از جمله آن‏ها می‏توان به مشترک لفظی، حقیقت و مجاز، کنایه، اتصال و انقطاع آیات و ظاهر و باطن نام برد.^۴ در کتاب‏ها‏ی فقهی و اصولی و نیز در برخی تفاسیر قرآن، از چندمعنایی با تعبیر «استعمال لفظ در بیش از یک معنا» یا «حمل لفظ مشترک بر دو یا چند معنا» یاد می‌شود. بحث چندمعنایی در قرآن کریم و گستره آن، زوایای مختلفی دارد که در آثار مستقلی به مبانی نظری آن‏ها پرداخته شده است^۵ و نمونه‏های روایی آن از احادیث اهل بیت علیهم السلام مورد بررسی قرار گرفته است.^۶ شایان