آیاتی که مقامات پیامبران اولوالعزم و کمالات آن‏ها را بیان می‏کنند، با آیات وصف مؤمنان تفاوتی خاص دارند و از نفایس قرآن به شمار می‏آیند. به همین سان، کرائم قرآن منحصر به اهل بیت‏ علیهم السلام هستند و قابل اشتراک با دیگران نیستند. از این رو، ‏تعیین دقیق این گونه چندان دشوار نیست. هر چند که نصوص صریحی در تعیین تعداد این آیات به دست ما نرسیده‏ است، اما می‏توان گفت از آن‏جایی‏که نزول و تخصیص این آیات در شأن امام علی‏ علیه السلام و اهل بیت‏ علیهم السلام در عهد رسول خدا صلی الله علیه و اله روشن بود و صحابه نیز از آن آگاه بودند، در روایات نیازی به تعیین و بیان مصادیق کرائم قرآن احساس نشده است و مخاطب با مقصود امام از کرائم به خوبی آشنا بوده است. لذا فضا و گفتمان عصر نزول و آگاهی مخاطب قرینه‌ای است که نوع و تعداد این آیات را می‏تواند تعیین و تحدید نماید. برخی از محققان با ملاک‏های اجتهادی که برآیند ‏درنگ در مفاد روایات بوده است، تعدادی از این آیات را به عنوان کرائم قرآن در فضائل اهل بیت تفسیر کرده‏اند.^۱

همچنین، از استناد امامان به نزول کرائم قرآن در شأن آنان، این مهم قابل استنباط است که اهل بیت علیهم السلام شایستگی لازم و کافی در مرجعیت دینی و علمی را دارا هستند و نادیده گرفتن جایگاه آنان با نزول کرائم قرآن در شأن آنان ناسازگار است. به سخن دیگر، یکی از اهداف امامان از استشهاد به کرائم قرآن ضمن توجه دادن به جایگاه ممتازشان، توجه دادن مخاطبان خود به این حقیقت قرآنی است که چرا با وجود افراد شایسته‌ای چون آنان به سراغ افراد دیگری رفته‏اند؟ از سیاق روایات این مهم به دست می‏آید؛ زیرا در هر دو روایات امام علی‏ علیه السلام و امام صادق علیه السلام موضوع اصلی روایت مسأله اطاعت است. امام علی‏ علیه السلام این مهم را در خطبه دیگری در نقد رویگردانی مسلمانان از اهل بیت علیهم السلام در مسأله زمامداری^۲ با

حضرت محمد صلی الله علیه و اله چنین می‏فرمایند:

۰.نَحْنُ الشِّعَارُ و الأَصْحَابُ و الْخَزَنَةُ و الأَبْوَابُ، و لَا تُؤْتَى الْبُیُوتُ إِلَّا مِنْ أَبْوَابِهَا، فَمَنْ أَتَاهَا مِنْ غَیْرِ أَبْوَابِهَا سُمِّیَ سَارِقاً منها، فِیهِمْ کَرَائِمُ الْقُرْآنِ وهُمْ کُنُوزُ الرَّحْمَنِ، إِنْ نَطَقُوا صَدَقُوا وإِنْ صَمَتُوا لَمْ یُسْبَقُوا.^۱

در کتاب المحاسن برقی نیز این تعبیر از امام صادق‏ علیه السلام در وصف اهل بیت‏ علیهم السلام چنین گزارش شده است:

۰.عنه، عن أبیه، عن النضر بن سوید، عن یحیى الحلبی، عن بشیر الدهان قال: قال أبو عبد الله علیه السلام: قال رسول الله صلی الله علیه و اله: «من مات و هو لا یعرف إمامه مات میتة جاهلیة»، فعلیکم بالطاعة، قدر أتیم أصحاب علی و أنتم تأتمون بمن لا یعذر الناس بجهالته، لنا کرائم القرآن و نحن أقوام افترض الله طاعتنا، و لنا الأنفال و لنا صفو المال.^۲

أصبغ بن نباته از یاران فرهیخته و دلباخته امام علی علیه السلام نیز این تعبیر را در سیاق تقسیم محتوایی و مضمونی معارف قرآنی چنین از امام علی علیه السلام نقل کرده است:

۰.سعد بن طریف، عن الأصبغ بن نباتة، عن علی علیه السلام أنه قال: نزل القرآن أرباعا، فربع فینا، و ربع فی عدونا، و ربع سیر و أمثال، و ربع فرائض و أحکام و لنا کرائم القرآن.^۳

بر پایه این روایات، کرائم قرآن پیوندی با مقامات ممتاز اهل بیت علیهم السلام دارند. بدون شک، کرائم قرآن آیات ممتاز و فاخری که خداوند در آن ایمان، جهاد، دانش و... بندگان وارسته از امت اسلام را به طور ویژه مورد تجلیل قرار داده است که نشان از کمال معنوی و علمی آنان دارد. لذا این آیات اساساً جز در شأن آنان برای افراد دیگری نازل نشده است و بر غیر آنان قابل تطبیق نیست. ممکن است این پرسش مطرح شود که کرائم قرآن کدامین آیات‏اند و ملاک تعیین آن‏ها چیست؟ در پاسخ باید گفت که روایات با شاخص کرائم به معیار تعیین این آیات بسنده کرده‏اند و گفتیم که کرائم، نفایس آیات قرآن هستند که با سایر آیات در معرفی افراد برجسته و رشد یافته معنوی و علمی تفاوت ماهوی دارند. برای تقریب به ذهن،