اصل این اقدام برای پیامبران ممتنع است؛ همان طور که روایات، تفأل بر پایه تنجیم را مردود دانسته‏اند.^۱

ابتلای به بیماری جزئی جسم: برخی از مفسران معنای ظاهری آیه «إِنِّى سَقِیمٌ‏» را حجت دانسته و آن را به ابتلای ابراهیم علیه السلام به بیماری جزئی در جسم ایشان تفسیر کرده‏اند؛ مرضی که چندان شدت نداشته است که ابراهیم علیه السلام را از شکستن بتان ناتوان سازد. علامه طباطبایی آیه را فاقد هر گونه قرینه اثبات کننده دلالت سخن ابراهیم علیه السلام به دروغ دانسته و محتمل دانسته‏اند که ابراهیم به یک مرض جزئی مبتلا بوده است. وی در این باره چنین می‏نویسد:

۰.على أن قوله علیه السلام على ما حکاه اللّه تعالى بقوله: (فَنَظَرَ نَظْرَةً فِى ٱلنُّجُومِ * فَقَالَ إِنِّى سَقِيمٌ)، لا یظهر بشئ من قرائن الکلام کونه کذبا غیر مطابق للواقع، فلعله علیه السلام کان سقیما بنوع من السقم لا یحجزه عما هم به من کسر الأصنام.^۲

در ارزیابی این پاسخ می‏توان چنین گفت:

ابتلای ابراهیم به بیماری جزئی امری نبود که از آگاهی و دید ‏بت‏پرستان مغفول باشد و اصل درخواست و اصرار آنان برای حضور وی در عیدگاه نشان می‏دهد که ابراهیم علیه السلام تا لحظه حضور آنان در محضر وی از سلامتی برخوردار بود. اگر آنان علم داشتند که ابراهیم علیه السلام مبتلا به بیماری است، نیازی به اصرار برای حضور ابراهیم علیه السلام در مراسم نبود. اساساً به طور طبیعی و عادی بیماری‏های معمولی نشانه‏ها و پیامدهای جسمی و روانی خاص خود را دارند که برای دیگران نیز قابل درک و کشف است و صرف ادعای بیمار بودن برای بیمار شدن کافی نیست.

از سوی دیگر، آیات و روایات در باره پیشنیه ابتلای ابراهیم علیه السلام به مرضی صعب‏العلاج و مزمن - که ادواری بوده و پیامدهای جسمی و روانی آنی و فوری داشته باشد - ساکت هستند و شاید اصل نبوت وی را نیز در صورت ابتلاء زیر سؤال ببرد. از این رو، ‏نمی‏توان

الهام کرده بود.^۱ بر پایه این پاسخ علم نجوم از دانش‏های پیامبران است.^۲ ابن جوزی این قول را در تفسیر آیه مورد بحث چنین گزارش کرده است:

۰.فیه قولان: أحدهما: أنه نظر فی علم النجوم، و کان القوم یتعاطون علم النجوم، فعاملهم من حیث هم، و أراهم أنی أعلم من ذلک ما تعلمون، لئلا ینکروا علیه ذلک‏.‏ قال ابن المسیب: رأى نجما طالعا، فقال: إنی مریض غدا.^۳

برخی حتی استفاده از علم نجوم را در میان پیامبران به عنوان مؤید این تحلیل آورده‏اند که با داستان‏سرایی عجین شده است.^۴ در نقد این پاسخ باید گفت که:

اولاً، تفسیر جمله نظر ابراهیم علیه السلام به ستارگان، «فنظر نظرةً النجوم» به نگاه ایشان به سوی ستارگان موجه‌تر است تا علم ستاره‏شناسی؛‏^۵ زیرا خلاف ظاهر آیه و مستلزم تقدیر و حذف در آیه است. ثانیاً، پذیرش این احتمال تفسیر، مستلزم اثبات تخصص و اشتهار ابراهیم علیه السلام در دانش ستاره‏شناسی‏ است؛ به گونه‌ای که ‏بت‏پرستان پیش‏بینی وی از حوادث را پذیرفته باشند. آیات، روایات، تورات و تاریخ فاقد هر گونه ردپایی برای اثبات این ادعاست. ثالثاً اشتهار پیامبر به منجّم بودن و کهانت می‏تواند زمینه‏های تردید در آموزه‏های وحیانی وی را در عوام و خواص تشدید نماید و اساساً نبوت و وحی را زیر سؤال ببرد. لذا