بررسي مؤلّفه‌هاي رابطة انسان با خدا: يک الگوي فرضي
بررسي مورد به موردِ مجموعه احاديثي كه در زمينه‌هاي مربوط به مباحث ايمان، اقسام ايمان، دوستي، محبّت، خوف و رجا، تقوا، توكّل، ثقه، تفويض، حسن ظن، سوء ظن و زمينه‌هاي مرتبط، از معصومان عليهم السلام در دست است، نويسندگان را به طراحي الگويي سه‌بعدي از رابطه انسان با خدا رهنمون شد كه ذيلاً به توضيح آن مي‌پردازيم.
در جمع‌بندي احاديثِ با موضوع ايمان، و نيز با استناد به مباحث موجود در روان‌شناسي، در خصوص عشق و دين، به نظر مي‌رسد که سه بُعد اساسي در رابطه انسان با خدا دخالت دارند؛ اين سه بُعد، عبارت‌اند از: «ترس از خدا»؛ «نياز به خدا»؛ و «محبّت به خدا». زيربنا و اساس اين تقسيم‌بندي، در درجه نخست، رواياتي است که در خصوص اشکال بندگي وارد شده است. در برخي روايات وارده از معصومان عليهم السلام ، از سه گونه عبادت نام برده شده که مبناي آنها «ترس»، «نياز»، و «محبت» است. البته در روايات مختلف، از اين سه نوع بندگي، با تعبيرهاي متفاوت، امّا مضامين يکسان و يا بسيار نزديک به هم، ياد شده است. به عنوان نمونه، در حديثي، امير مؤمنان علي عليه السلام ، عبادت بندگان خدا را به عبادت بردگان، تاجران و آزدگان، طبقه‌بندي كرده است.۱
