از ابوبصیر از اصحاب بزرگ امامیه نیز شواهدی موجود است که نشان میدهد او نیز به سختی روایات منتسب به ائمه علیهم السلام اطهار را رد میکرده است. در روایتی که او نقل کرده است، از تکذیب احادیث حتی اگر راوی آنها غیرشیعه (مرجئی، قدری و حتی خارجی) باشد نیز نهی شده است؛ زیرا ممکن است وجوهی از حقیقت در آن باشد که عقل شما عاجز از درک آن است.۱ در روایتی دیگر او از یکی از ائمه اطهار علیهم السلام در تفسیر آیه (الذین یستمعون القول فیتبعون احسنه) - که در حقیقت به جایگاه عقل در معارف اشاره دارد - چنین نقل کرده است: «آنان تسلیم شدگان در برابر اهل بیت علیهم السلام هستند. هنگامی که حدیثی میشنوند، بدون آنکه چیزی بدان بیفزایند یا از آن بکاهند، نقل میکنند».۲ بر این مبنا هیچ روایتی که به ائمه علیهم السلام منسوب باشد، نباید دروغ دانست.
البته، ظاهراً مخالفت با آیات قرآن و سنت قطعی از این قاعده مستثنی است. در گزارشی نقل شده است که اگر روایتی با حکم صریح عقل در تعارض بود، قابل پذیرش نیست. یکی از اصحاب از امام صادق علیه السلام میپرسد اگر کسی که به دروغپردازی شُهره است، روایتی را به شما نسبت دهد و عقل ما نیز از پذیرش محتوای آن روایت دوری کند، آیا میتوانیم آن روایت را رد کنیم. امام علیه السلام به او چنین پاسخ میدهد: «آیا در آن روایت گفته شده که شب، روز و روز، شب است؟ اگر این طور نیست، او را تکذیب نکن؛ زیرا در این صورت مرا تکذیب کردهای».۳
1.. «عَنْ أَبِي بَصِيرٍ، عَنْ أَبِي جَعْفَرٍ علیه السلام، أَوْ عَنْ أَبِي عَبْدِاللَّهِ علیه السلام قَالَ: سَمِعْتُهُ يَقُولُ: «لَا تُكَذِّبُوا الْحَدِيثَ أَتَاكُمْ بِهِ مُرْجِئِيٌ وَلَا قَدَرِيٌّ وَلَا خَارِجِيٌّ نَسَبَهُ إِلَيْنَا، فَإِنَّكُمْ لَا تَدْرُونَ لَعَلَّهُ مِنَ الْحَقِّ، فَتُكَذِّبُونَ اللَّهَ عَزَّ وَجَلَّ فَوْقَ عَرْشِهِ» (حلّی، مختصر البصائر، ص۲۳۵).
2.. کلینی، کافی، ج۱، ص۳۹۱- ۳۹۲.
3.. حلی، مختصر البصائر، ص۲۳۳- ۲۳۴.