از امام رضا علیه السلام^۱ در مجلس مأمون، در فرق بین «آل» و «امه»، از وجود نسخه‏ای دیگر با عنوان ریان بن شبیب حکایت می‏کند. نجاشی در گزارش‌های خود متوجه این موضوع شده و تمایزها را به دقت در نظر گرفته است. بنابراین می‏توان احتمال داد که دو متن حاضر^۲ برگرفته از کتاب الریان بن شبیب از مجلس امام و پرسش‌های صباح بن نصر باشد.

روایات

‌۱. «و وَجَدتُ في كِتابِ مَسائِلِ الصَّبّاح بنِ نَضرِ الهِنديِّ لِمَولانا عَليِّ بنِ موسَى الرِّضا علیه السلام رِوايَةَ أبي العَبّاس بنِ نوحٍ و أبي عَبدِ اللّهِ بن مُحَمَّدِ بنِ أحمَدَ الصَّفوانيِّ مِن أصلِ كِتابٍ عَتيقٍ لَنا الآن، رُبَّما كانَ كُتِبَ في حَياتِهِما بِالإسنادِ المُتَّصِلِ فِيهِ عن الرَّيّانِ بنِ الصَّلتِ، و ذَكَرَ اجتِماعَ العُلَماءِ بِحَضرَةِ المَأمونِ و ظُهورَ حُجَّةِ الرِّضا علیه السلام على جَميعِ العُلَماءِ، و حُضورَ الصَّبّاحِ بنِ النَّضرِ الهِنديِّ عِندَ مَولانا الرِّضا علیه السلام، و سُؤالَهُ إيّاهُ عن مَسائِلَ كَثيرَةٍ، مِنها سُؤالُهُ عن عِلمِ النُّجومِ، فَقالَ: ما هَذا لَفظُهُ هوَ عِلمٌ في أصلٍ صَحيحٍ، ذَكَروا أنَّ أوَّلَ مَن تَكَلَّمَ في النُّجومِ إدريسُ، و كانَ ذو القَرَنَينِ بِهِ ماهِراً، و أصلُ هَذا العِلمِ مِنَ اللهِ تَعالى، و يُقالُ: إنَّ اللهَ تَعالى بَعَثَ المنجم [النَّجمَ]^۳ الَّذي هوَ المُشتَري إلى الأرضِ في صورَةِ رَجُلٍ، فَأتى بَلَدَ العَجَمِ فَعَلَّمَهُم في حَديثٍ طَويلٍ فَلَم يَستَكمِلوا ذَلِكَ، فَأتى بَلَدَ الهِندِ فَعَلَّمَ رَجُلاً مِنهُم فَمِن هُناكَ صارَ عِلمُ النُّجومِ بِالهِندِ. و

مسائل صباح بن نصر داشته است و این مجموعه، مسائلی است که ریّان بن شبیب آنها را بر اساس پرسش صباح بن نصر از امام رضا علیه السلام نقل کرده است.

مؤید دیگر این سخن به مصادر روایی باز می‏گردد. دو مصدر حاوی نقل از صباح بن نصر در طریق خود، روشی متفاوت و مختص به خود دارند. المناقب آن ‏را به صورت مرسل و با عبارت «و مِمّا اجاب بحضرة المامون الصَبّاح بن نصر...»^۱ آورده، در حالی که ابن طاووس سند آن‏ را با ارائه تحلیلی کامل‌تر بیان کرده است. ابن طاووس در ابتدای متن، گزارشی توصیفی و شفاف از وضعیت نسخه موجود به دست می‏دهد و چنین می‏آورد: «و وجدت في كتاب مسائل الصَبّاح بن نضر الهندي لمولانا علي بن موسى الرضا علیه السلام رواية أبي العبّاس بن نوح و أبي عَبدِ اللّٰه بن محمّد بن أحمد الصفواني من أصل كتاب عتيق لنا الآن رُبَّما كانَ كتب في حياتهما بالإسناد المتّصل فِيهِ عن الريان بن الصلت، و ذكر اجتماع العلماء بحضرة المأمون و ظهور حجّة الرضا علیه السلام على جميع العلماء، و حضور الصَبّاح بن النضر الهندي عِندَ مولانا الرضا علیه السلام و سُؤالُهُ إيّاه عن مسائل كثيرة». در انتها نیز از این اسناد با تعبیر«... فی هذِهِ الروایه الجلیله الاسناد»^۲ یاد می‏کند.

دو نکته مهم درباره گزارش ابن طاووس آن است که اولاً طریق وی همان طریق نجاشی در ترجمه ریّان بن شبیب است و دیگر آنکه به جای ریان بن شبیب، ریان بن الصلت به کار رفته است که به احتمال زیاد در این متن تصحیفی رخ داده است؛ چه آنکه نجاشی در ترجمه ریان بن الصلت ضمن اشاره به نقل روایت وی