141
میراث مکتوب رضوی

در عیون أخبار الرضا علیه السلام بخشی از این مجموعه در سال ۳۳۹ در قم توسط حمزة بن محمّد بر شیخ صدوق تحدیث شده، که علی بن ابراهیم آنرا در سال ۳۰۷ به کتابت بر حمزة بن محمّد اجازه داده است.۱ بنابراین از مجموعه روایات یاسر می‏توان چنین برداشت نمود که تنها بخشی از روایات یاسرالخادم ـ به طرق مختلف که مشتمل بر پرسش و پاسخ هستند۲ ـ از «المسائل» می‏باشد.

روایات

۱. الحسين بن أحمد بن هلال۳، عن ياسر الخادم، قالَ: «قُلتُ لِأبي الحَسَن الرِّضا علیه السلام: رَأيتُ في النَّومِ كَانَّ قَفَصاً فِيهِ سَبعَ عَشرَةَ قارورَةٍ إذ وَقَعَ القَفَصُ فَتَكَسَّرَتِ القَواريرُ، فَقالَ: إن صَدَقَت رُؤياكَ يَخرُجُ رَجُلٌ مِن أهلِ بَيتي يَملِكُ سَبعَةَ عَشَرَ يَوماً ثُمَّ يَموتُ. فَخَرَجَ مُحَمَّدُ بنَ إبراهيمَ بِالكوفَةِ مَعَ أبي السَّرايا، فَمَكَثَ سَبعَةَ عَشَرَ يَوماً ثُمَّ ماتَ».۴

رواه ابن شهرآشوب فی المناقب (ج۴، ص۳۵۲) عن یاسر الخادم مثله.

۲. عنه۵، عن نوح بن شعيب، عن ياسر الخادم و نادر جميعاً، قالا: قالَ لَنا أبو الحَسَنِ علیه السلام: «إن قُمتُ عَلى رُءوسِكُم و أنتُم تَأكُلونَ، فَلا تَقوموا حَتّى تَفرُغوا، و لَرُبَّما دَعا بَعضَنا فَيُقالُ لَهُ: هُم يَأكُلونَ، فَيَقولُ: دَعهُم حَتّى يَفرُغوا».۶

رواه البرقی فی المحاسن (ج۲، ص۴۲۳، ح۲۱۴) بهذا الإسناد مثله.

۳. حدّثنا محمّد بن علي ماجيلويه ره، قالَ: حدّثنا علي بن إبراهيم بن هاشم عن أبيه، عن ياسر الخادم، قالَ: «قُلتُ للرضا علیه السلام: ما تَقولُ في التَّفويضِ؟ فَقالَ: إنَّ اللهَ

1.. عیون أخبار الرضا علیه السلام، ج ۲، ص ۱۵۹، ح ۲۴.

2.. الكافی، ج ۸، ص۲۵۷، ح ۳۷۰؛ عیون‏ أخبار الرضا علیه السلام، ج ۲، ص ۲۰۲، ح ۳؛ کتاب من ‏لا یحضره‏ الفقیه، ج۲، ص ۱۷۱، ح ۲۰۴۴؛ تفسیر العیّاشی، ج ۱، ص ۸، ح ۱۷ و ص ۳۴۱، ح ۱۸۷.

3.. الظاهر الصواب: «الحسین، عن أحمد بن هلال» كما فی بعض النسخ، و كما یدلّ علیه سند الخبر الذی بعده. و الحسین هو ابن محمّد الأشعری، و یُحتمل ابن أحمد أیضاً كما فی المرآة (پاورقی همین روایت).

4.. الکافی، ج ۸، ص ۲۵۷، ح ۳۷۰.

5.. أحمد بن محمّد.

6.. الكافی، ج ۶، ص ۲۹۸، ح ۱۰.


میراث مکتوب رضوی
140

امام رضا علیه السلام به میان نیامده است. برای نمونه در روایتی چنین آمده است: «قال حدثنی یاسرالخادم لما رجع المأمون من خراسان بعد وفاة ابی الحَسَن الرِّضا علیه السلام بطوس بأخباره کلها»۱. بر این اساس، ملاحظه مجموعه روایات و گزارش‌های یاسر الخادم این نکته را روشن می‏کند که تنها بخشی از آنچه از یاسر الخادم نقل شده شامل المسائل می‏شود و بخش دیگر گزارش‌های تاریخی از جریان‌ها و حوادث خراسان است.۲ از این رو کتاب به طور کامل، در بردارنده المسائل ـ به این معنا که تنها دربردارنده سؤالات راوی از امام باشد ـ نیست.

گفتنی است روایات یاسر الخادم از طریق علی بن ابراهیم به صورت مستقیم و یا به‌واسطه پدرش و نیز سهل بن زیاد و الحسین بن احمد بن هلال و نوح بن شعیب در مصادر حدیثی گزارش شده، و بخشی اندک از آن نیز به صورت مرفوع، به ویژه در کتاب تفسیر عیاشی نقل شده است. مقایسه این طرق با طرق دو فهرست شیخ و نجاشی نشان می‏دهد که اگر چه بخشی از طریق شیخ طوسی و مرحوم نجاشی یعنی «عن ابن بطه، عن أحمد بن ابی ‏عبداللّٰه [البرقی]، عن یاسر» مشترک است، اما در عمده طرق موجود، خصوصاً در کتاب شریف الکافی و آثار شیخ صدوق نام علی بن ابراهیم تکرار بیشتری دارد. متون اندک روایاتی که در سند آنها اشخاص دیگری ـ از بخش مشترک دو فهرست مذکور ـ همانند برقی قرار دارند، مشابه روایاتی است که علی بن ابراهیم در طریق آن واقع شده است. علاوه بر این مورد، نقل قول مرحوم صدوق در ذیل روایتی از علی بن ابراهیم از یاسر اشاره به یکی از اصلی‌ترین طرق نقل احادیثِ یاسر دارد.۳ با این همه باید توجه داشت که علی بن ابراهیم گاه با واسطه پدرش از یاسر روایاتی را نقل کرده است.۴ نکته دیگر آنکه بر اساس نقل شیخ صدوق

1.. عیون أخبار الرضا علیه السلام، ج ۲، ص ۱۴۹.

2.. برای نمونه ر.ک: همان، ص ۱۵۹و ص۲۴۱؛ الكافی، ج ۱، ص ۴۹۰.

3.. و قال علی بن إبراهیم بن هاشم: حدّثنی یاسِر و غیره، عن الرضا علیه السلام بأحادیث كثیرة لم أذكرها؛ لأنّی سمعتها منذ دهر (عیون أخبار الرضا علیه السلام، ج ۲، ص ۱۵).

4.. الکافی، ج ۲، ص۵۰۴، ح ۳ و ج ۴، ص ۱۳، ح ۱۴ و ج ۶، ص ۳۸۶، ح ۳ و ص ۵۱۱، ح ۱۲.

  • نام منبع :
    میراث مکتوب رضوی
    سایر پدیدآورندگان :
    سیدمصطفی مطهری و رضا یاری نیا
    تعداد جلد :
    1
    ناشر :
    انتشارات دارالحدیث
    محل نشر :
    قم
    تاریخ انتشار :
    1395
    نوبت چاپ :
    اول
تعداد بازدید : 11017
صفحه از 212
پرینت  ارسال به