الجزایر و تلاش‌های تبشیری او^۱ اشاره کرد.

اسپانیا و سیسیل نقش مهمی در شکل‌گیری استشراق تبشیری داشتند؛ اما سیاست ظالمانه اسپانیا علیه مسلمانان، برپایی دادگاه‌های تفتیش و سوزاندن بیشتر آثار عربی اسلامی در اسپانیا سبب افول استشراق تبشیری در اسپانیا شد. فرانسه با تلاش‌های مبشر و مستشرق فرانسوی مشهور، گیوم پاستل،^۲ گوی سبقت را در استشراق تبشیری از دیگران ربود. این زبان‌شناس زبان‌های ترکی، عربی، عبری و حبشی را فرا گرفته بود و در سال ۱۵۳۹میلادی کتاب مشهور نحو عربی را نوشت. به نظر وی، کسی که بر زبان عربی مسلط باشد می‌تواند سینه دشمنان مسیحیت را با شمشیر کتاب‌های مقدس بشکافد و عقاید دشمنان را با استفاده از باورهای خود آنان نابود کند.^۳ بنابراین، وی به دو علت دینی کتاب نحو عربی را نوشت: ۱. تبشیر به مسیحیت؛ ۲. از بین بردن براهین و حجت‌های مسلمانان با براهین مشابه دیگر. مهم‌ترین خدمتی که پاستل به استشراق دینی انجام داد، جمع‌آوری مخطوطات نفیس و کتاب‌های عربی و شرقی بود؛ از آن جمله می‌توان تاریخ ابی‌الفداء، نوشته‌های یوحنای دمشقی و ترجمه سریانی عهد جدید را نام برد.^۴

بعد از پایان جنگ‌های صلیبی، تبشیریان جای نظامیان را گرفتند و استشراق را برای تحقق اهداف خود به کار بستند. در ریشه‌یابی استشراق دینی کشف ارتباط نزدیک دو مفهوم استشراق و تبشیر بسیار اهمیت دارد؛ هر کدام چه هدفی را دنبال می‌کند و چه وسایلی را به خدمت می‌گیرد؟

استشراق، با توجه به مراحلی که از سر گذرانده، اهداف متعدد و متنوعی داشته است. استشراق در مرحله دینی به خدمت تبشیر درآمد و هم‌سو با آن در راه گسترش

زبان عربی و عبری تدریس می‌شد. با بالا گرفتن حملات مسیحیان به مسلمانان در اسپانیا و به آتش کشیدن و از بین بردن آثار اسلامی، گروهی آثار عربی را گردآوری و ترجمه كردند و نسخه‌ای از آثار خود را به دانشگاه پاریس فرستادند.^۱

بارزترین شخصی که از مدرسه تحقیقات شرقی در طلیطه خارج شد ریموند مارتینی^۲ بود. گفته شده است که در آن زمان کسی در اروپا نبود که در شناخت زبان عربی و مؤلفان عرب با او هم‌دوشی کند. او عربی، عبری، کلدانی و یونانی را به خوبی می‌شناخت، در قرآن متبحر بود و صحیح مسلم و بخاری را حفظ کرده بود. وی کتاب خنجر ایمان را نوشت و در آن اسلام و یهودیت را رد کرد. او در این کتاب از براهین علمای مسلمان، به‌ویژه غزالی، بهره برد.^۳

یکی از برون‌دادهای دانشگاه‌های اروپایی راهبانی تعلیم‌دیده بودند که تبشیر را اساس دانسته‌ها و آموخته‌های خود قرار داده بودند. این راهبان در جای‌جای عالم اسلامی حاضر می‌شدند و تلاش می‌کردند که مسیحیت را رواج دهند و مسلمانان را از دین خود بازگردانند؛ اما توفیق کمی می‌یافتند. نکته جالب توجه در این مسئله تسامح مسلمانان با مبشران مسیحی و باز گذاشتن عرصه برای تبشیر و بیان عقایدشان بود؛ برای نمونه، می‌توان به سفر تبشیری قدیس فرانسیس،^۴ راهب متعصب مؤسس گروه راهبان فرانسیسکان، به مصر^۵ و نیز سفر ریمون لیول^۶ به