121
نقدی بر گفتمان شر ق‌شناسی

سال ۱۸۹۹، رساله دکتری خود را در دانشگاه هایدلبرگ، با عنوان نسخه خطی مناقب عمر بن‌عبدالعزیز نوشته ابن‌جوزی۱ به پایان برساند.

بیکر پس از دوران دانشجویی سفر به شرق و کسب آگاهی از این مناطق را آغاز کرد؛ سفرهایی که تأثیر زیادی بر شناخت او از اسلام و شرق داشت. وی در نخستین سفر خود ابتدا به پاریس و از آن‌جا به اسپانیا رفت و در کتابخانه اسکوریال، که به داشتن نسخه‌های خطی کم‌یاب شهرت داشت، مطالعات استشراقی خود را آغاز کرد. اسپانیا را به مقصد قاهره ترک کرد و مدتی نیز به سودان رفت. در این مدت او با زندگی عربی به‌شدت انس گرفت و زبان عربی را به‌خوبی آموخت. در سفر دوم به مصر با متفکر مصری، محمد عبده، آشنا شد. این سفرها و مشاهدات بیکر تأثیر زیادی بر مطالعات استشراقی او گذاشت. وی در مسیر استشراق همچنین از دانش بسیار، گستردگی اطلاعات برخوردار بود و آثار مستشرقان بزرگ را نیز بررسی می‌کرد. او بسیار تحت تأثیر دولت عربی و سقوط آن نوشته ولهاوزن قرار گرفت.۲ بیشترین تأثیر در مطالعات دینی را نیز گلدزیهر و اسنوک هُرگرونیه، که در مذاهب اسلامی و شریعت محمدی تخصص داشتند، بر وی گذاشتند.

بیکر در سال ۱۹۰۸ در ایجاد انجمنی در شهر هامبورگ برای ساماندهی به برنامه‌های مستعمرات آلمان مشارکت کرد و پس از مدتی به ریاست این انجمن رسید. در طول فعالیت در این انجمن، گروه‌هایی برای مطالعات مسائل شرق، تاریخ تمدن و زبان‌های شرقی ایجاد کرد و با این نوع مطالعات و بررسی‌ها در ترسیم سیاست استعماری آلمان همکاری کرد.

تلاش‌های علمی بیکر تحت تأثیر فعالیت‌های استعماری او بود؛ از این رو برای مسائل سیاسی و اقتصادی اسلام معاصر اهمیت فراوانی قائل بود و کتاب‌هایی در

1.. Ibn Gauzi's Manaqib Omar Ibn' Abdelaziz

2.. Becker, «Julius Welhausen» ۱۵, ۱۱, p. ۴۷۴.


نقدی بر گفتمان شر ق‌شناسی
120

شارح فلسفه یونانی هستند.

هُرگرونیه در مطالعات اسلامی خود بیشتر بر سیره نبوی، فتوحات اسلامی و شریعت اسلام تمرکز داشته و به تصوف، عقیده و فرهنگ اسلامی کم‌تر توجه کرده است. مذاهب اسلامی،‌ فرقه‌های کلامی، شعائر دینی و جریان‌های نو فکری نیز در حیطه فعالیت‌های او به چشم نمی‌آیند. سیاستمدار و مورخ بودن هم‌زمان، توجه او را به سوی نیروی سیاسی اسلام کشاند و به نتایج موفقیت‌آمیزی رساند، هرچند نظر نهایی او درباره اسلام - که معتقد بود اسلام نظامی دینی و حقوقی است و از مصادر خارجی ملت‌های دیگر و در خارج از جزیرةالعرب شکل گرفته - به خطا رفته است؛ زیرا اسلام در پیدایش، گسترش و تمدن خود جز بر مصادر اصلی مادی و معنوی خویش متکی نبوده است. روش وی در مطالعات اسلامی علاوه بر بهره‌گیری از اسناد و متون، استفاده از مشاهدات عینی بود و تلاش می‌کرد در نظرات خود از واقعیت دور نشود؛ اما ثمره مطالعاتش با ارزش حقیقی دین اسلام سازگاری نداشت.

۳. بیکر

کارل هنریش بیکر، مستشرق آلمانی (۱۸۷۶۱۹۳۳)، در آمستردام و در خانواده‌ای آلمانی به دنیا آمد. پس از اتمام دوره متوسطه وارد رشته الاهیات دانشگاه لوزان شد و از آن‌جا به دانشگاه هایدلبرگ رفت و علاوه بر الاهیات به مطالعات انتقادی عهد قدیم مشغول شد. این مطالعات پلی شد كه او را به مطالعات ادیان و استشراق رساند. آشنایی وی با بیزولد۱ تأثیر بسیاری در توجه بیکر به زبان عربی داشت.۲ هارتمان۳ نیز او را به مطالعه درباره شرق جدید تشویق کرد. بیکر موفق شد در

1.. Bezold

2.. Waardenburg, L’islam dans le memoir de l’occident, p. ۲۷.

3.. Hartmann

  • نام منبع :
    نقدی بر گفتمان شر ق‌شناسی
    سایر پدیدآورندگان :
    جمعی از پژوهشگران
    تعداد جلد :
    1
    ناشر :
    انتشارات دارالحدیث
    محل نشر :
    قم
    تاریخ انتشار :
    1397
    نوبت چاپ :
    اول
تعداد بازدید : 1647
صفحه از 143
پرینت  ارسال به